Extreem-rechts maakt formeren in Zweden lastig
Nog nooit was het in Zweden zo moeilijk om een coalitie te vormen. Een eerste poging mislukte gisteren.
De post-verkiezingsperiode in Zweden is er een van veel eerste keren. Nog nooit is het politieke landschap zo versplinterd geweest. Nog nooit heeft de regeringsformatie zo lang geduurd. En deze week kwam daar een nieuwe eerste keer bij: gisteren werden voor het eerst in de Zweedse geschiedenis een door de formateur voorgestelde premier en zijn coalitievoorstel weggestemd.
De liberaal-conservatieve Moderaten, de partij die na de Sociaaldemocraten op 9 september de meeste stemmen kreeg, waren aan zet en mochten een poging wagen. Partijleider Ulf Kristersson zocht aanvankelijk de steun van de rest van de ‘Alliantie’, de in totaal vier centrumrechtse partijen die een blok proberen te vormen als tegenhanger van het roodgroene blok.
Geen van de traditionele partijen wil - of durft - in zee te gaan met de Zweden Democraten
Versplintering
Maar het resultaat van de politieke versplintering is dat geen van beide blokken een meerderheid heeft in het parlement, als gevolg van de opmars van de Zweden Democraten (SD), de anti-immigratiepartij met neonazistische wortels. Zowel de alliantie als het roodgroene blok heeft een grote hap kiezers verloren aan de SD – die buiten de twee blokken valt – waardoor ineens geen van de traditionele samenwerkingspartners als winnaar aangewezen kon worden. En geen van de partijen wil – of durft – met de Zweden Democraten in zee te gaan. Vanwege ideologische verschillen, maar ook omdat niemand dat kan verkopen aan zijn kiezers.
Als de traditionele partijen hun beloften willen inlossen, moeten de twee blokken dus samenwerken. En dat is nog geen lang geen vanzelfsprekendheid. Kristersson probeerde zijn Alliantie bij elkaar te houden, maar hij voelde er weinig voor om daar een partij uit het roodgroene blok bij te betrekken. En dat heeft hem de das omgedaan: een aantal bondgenoten zag dat als een verkapte uitnodiging aan de SD. Zonder steun uit het roodgroene blok zou de Alliantie immers de gedoogsteun van de anti-immigratiepartij nodig hebben om haar plannen door het parlement te krijgen. De SD-leider was helder: zijn partij zou alleen een Alliantie-regering steunen bij concessies aan de Zweden Democraten.
De coalitie die gisteren steun van het parlement vroeg, bestond dus alleen uit de Moderaten en de Christen Democraten, de enige twee alliantiepartijen waarvan een aantal leden schoorvoetend heeft toegegeven de SD best een voet tussen de deur te gunnen. En dat terwijl Kristersson tijdens de verkiezingscampagne nog had verklaard ‘nooit een regering te kunnen vormen waar niet alle vier alliantiepartijen bij betrokken zijn, tenzij de hemel naar beneden komt’.
Die hemel is blijkbaar gevallen. Maar de uitslag van de stemming over de nieuwe coalitie stond eigenlijk al vast. De Moderaten, Christen Democraten en Zweden Democraten, samen goed voor 154 zetels, stemden voor. Alle andere partijen, inclusief de twee andere alliantiepartijen (samen 195 zetels) stemden tegen.
Zweden is dus weer terug bij af. Het is nu aan de formateur om een andere partijleider aan te wijzen, die vervolgens een nieuwe poging tot coalitievorming mag wagen. Het enige dat het land deze week wijzer is geworden is dat de koppigheid van de twee traditionele blokken niemand vooruit helpt. Iemand zal uiteindelijk toch moeten inschikken en een handreiking doen naar een voormalige opponent.
Lees ook:
Anti-migratiepartij wint fors in Zweden, het land dat van oudsher geldt als een baken van progressiviteit
Bij de verkiezingen heeft de partij Zweden Democraten, die gekant is tegen asielzoekers, een grote zege geboekt.
Een onomstreden winnaar of verliezer ontbreekt, dus hoe nu verder in Zweden?
De Zweedse verkiezingen zijn achter de rug en de meeste stemmen zijn geteld. Maar hoe nu verder na deze uitslag, vragen de Zweden zich vandaag af.