Direct naar artikelinhoud

Den Haag twijfelt over tekenen van migratiepact

Staatssecretaris Mark Harbers.Beeld ANP

De VS en EU-lidstaten trokken zich al terug uit het VN-migratiepact. En in Den Haag groeit het verzet. Wat is er aan de hand?

De tekst van het VN-migratiepact was deze zomer al rond, na twee jaar onderhandelen. Maar het pact stuit ineens op weerstand in de Tweede Kamer. PVV, SGP, Forum voor Democratie en 50Plus waren al tegen. Nu krabben ook CDA en VVD zich achter de oren of Nederland zich in december wel moet aansluiten. Waar komt dit verzet vandaan?

Wat staat er in dit pact?

Een waslijst aan algemene afspraken en beloftes over het reguleren van migratie. De verklaring van Marrakesh, de Marokkaanse stad waar 10 en 11 december regeringsleiders het pact zullen aannemen, benadrukt de noodzaak van internationale samenwerking. De opstellers willen de uitwassen van migratie te lijf, zoals mensenhandel, smokkel en misbruik en andere schendingen van de mensenrechten. De opstellers beloven oorzaken van migratie in thuislanden zoals armoede aan te pakken, terugkeer van migranten naar thuislanden beter te regelen, maar ook legale migratie te bevorderen.

Er worden geen harde doelstellingen genoemd. Er staan praktische doelen in, zoals het makkelijker maken om geld te sturen naar achterblijvers. Maar ook ideologische. Het VN-pact benadrukt de positieve bijdrage van migranten aan hun nieuwe samenleving en ziet migratie als een verschijnsel van alle tijden, dat je maar het beste goed kan regelen. 

Waar komt verzet tegen het pact vandaan?

Tegenstanders storen zich met name aan deze positieve toon over migratie, en de stellingname dat je legale migratie moet bevorderen, van hoog- en van laagopgeleiden. Voor EU-voorzitter Oostenrijk was dat de reden zich onlangs terug te trekken, terwijl het land eerst namens de EU had mee-onderhandeld. Ook andere meest Oost-Europese lidstaten doen niet mee, België twijfelt.  

De onenigheid in de Europese Unie over migratie speelt hier zeker een rol. Onderhandelingen over de hernieuwing van Europese afspraken over migratie en asiel zitten muurvast. Tegelijkertijd regelt Europa al veel zaken rond migratie die veel concreter zijn dan het pact.

In Nederland porde Forum voor Democratie-leider Thierry Baudet het verzet op tegen wat hij het ‘Immigratiepact van Marrakesh’ noemt. Hij vreest dat Nederland zo soevereiniteit overdraagt en dat migranten aan het verdrag rechten kunnen ontlenen. Maar ook CDA en VVD willen inmiddels dat staatssecretaris Harbers (VVD, asiel en migratie) op dit punt nog uitleg geeft. Het kabinet is positief over het pact, maar studeert nu nogmaals op de gevolgen voor het Nederlandse migratie- en asielbeleid.  

Het kabinet is positief over het pact, maar studeert nu nogmaals op de gevolgen voor het Nederlandse migratie- en asielbeleid

Harbers heeft toch zelf over het pact onderhandeld?

Ja, met zijn ambtenaren. De bijeenkomst in Marrakesh is de formele afsluiting; de tekst is deze zomer al vastgelegd door de bijna 190 lidstaten van de Verenigde Naties, bijgestaan door allerlei maatschappelijke organisaties. Daarom heet het ook een ‘compact’, niet alleen regeringen doen mee.

Twee jaar is er over het Global Compact for Safe, Orderly and Regular Migration gesproken, onder leiding van de Canadese Louise Arbour, de Speciaal Vertegenwoordiger voor Internationale Migratie bij de VN.  Omdat het geen verdrag is, hoeft de Tweede Kamer zich er niet verplicht over uit te spreken.

Zijn de afspraken juridisch bindend?

Premier Rutte benadrukte tegenover de Kamer al dat het ‘intenties’ zijn, geen bindende afspraken en al helemaal geen soevereiniteitsoverdracht. Dat stelt ook hoogleraar internationaal publieksrecht Marcel Brus van de RijksUniversteit Groningen. “Er staat zelfs letterlijk in dat het ‘niet-bindend’ is, dus niet afdwingbaar voor een rechter. En dat het pact de soevereiniteit van landen respecteert. Dat wil niet zeggen dat het afspraken zonder waarde zijn, het stuurt beleidsmakers en politici.”

De vergelijking met de Urgenda-zaak waar Baudet voor waarschuwt, waarbij de rechter Nederland hield aan internationale afspraken, vindt Brus hier niet opgaan. “Daarvoor zijn de afspraken niet hard genoeg verwoord en te weinig concreet. Je moet dit zien als een politiek compromis, als polderen op wereldschaal.”

Wat gebeurt er als Nederland het pact niet tekent?

Weinig, aldus hoogleraar Brus. “Behalve dat we vreemd worden aangekeken, omdat zoveel in dit pact al beleid is. Migratie kun je als land niet in je eentje regelen. Je kunt het ook niet wegdenken.”

Migratie kun je als land niet in je eentje regelen. Je kunt het ook niet wegdenken.

Lees ook:

VN: Terugtrekking van Oostenrijk uit migratiepact is ‘bizar’

Bij nader inzien wil Oostenrijk zich toch niet committeren aan de migratie-afspraken. De VN zijn verbijsterd.

Europa: benadruk ook welke Afrikanen wél welkom zijn

In Afrika zal de wereldbevolking het snelst toenemen, en daarmee ook de migratie naar Europa, verwachten de meeste migratie-experts. Zij pleiten voor meer mogelijkheden om de oversteek legaal te maken.