De luchtvaart voelt de hete adem van de milieuclubs

Kan de groei van de luchtvaart samengaan met een leefbare planeet? Het is een vraag waar KLM en de rest van de luchtvaartsector zich ongemakkelijk bij voelen, maar die donderdag wel centraal staat in een hoorzitting van de Tweede Kamer. En het zal niet de laatste keer zijn dat de luchtvaart dit dilemma voor de voeten geworpen krijgt.

Het probleem is niet dat de Nederlandse luchtvaart helemaal geen oog heeft voor duurzaamheid: Schiphol streeft er naar om zo veel mogelijk op de luchthaven elektrisch te doen, zoals het busverkeer. En ook KLM profileert zich met duurzame initiatieven zoals het gebruik van biobrandstof. Maar ten koste van groei mag al die groendoenerij niet gaan. En tot een jaar geleden stuitte de luchtvaartsector daarbij op weinig weerstand.

Natuurlijk zijn er omwonenden van Schiphol die zich al sinds jaar en dag beklagen over de geluidsoverlast, het fijnstof en het ultrafijnstof dat gepaard gaat met al dat vliegverkeer. Maar de rest van de samenleving leek al lang te hebben geaccepteerd dat de luchtvaart nu eenmaal doorgroeit met bijbehorende emissies en geluidsoverlast, omdat dit volgens de werkgevers­lobby noodzakelijk is voor de toekomst van de BV Nederland.

En dus groeide KLM, groeide Easyjet en groeiden alle andere luchtvaartmaatschappijen op Schiphol, omdat steeds meer Nederlanders steeds vaker op vliegreis willen. Het plafond van 500.000 vliegbewegingen per jaar kwam in zicht en dus stortten de vliegmaatschappijen zich op de resterende ruimte. Inmiddels is Schiphol nagenoeg vol gevlogen.

Nu hoeft dat niets te betekenen. Een grens is immers ook maar een afspraak. En tot dusver lijkt het haast een natuurwet te zijn dat Schiphol altijd maar doorgroeit, economische crises uitgezonderd. Maar voor het eerst lijkt het toch lastig voor de sector om het groeiverhaal te verkopen. Het verzet tegen de vervuiling en geluidsoverlast die vliegtuigen veroorzaken, is de afgelopen anderhalf jaar op stoom gekomen.

Lelystad

Het nieuwe verzet begon in Overijssel en ontstond in reactie op de uitbreiding van de piepkleine luchthaven Lelystad tot een vakantieluchthaven, die kan gaan dienen als overloop van Schiphol. Actiegroep HoogOverijssel sloeg aan het rekenen en ontdekte dat er fouten waren gemaakt bij het opstellen van de rapportage over de milieueffecten van de vakantieluchthaven.

Toen deze fouten na enig tegenstribbelen door het ministerie werden erkend, won het verzet tegen Lelystad aan kracht. De actiegroepen wisten uiteindelijk voor elkaar te krijgen dat de opening van luchthaven Lelystad werd uitgesteld.

Deze overwinning maakte indruk op milieuorganisaties Greenpeace, Noord-Hollandse Milieufederatie en Natuur & Milieu. Zij zaten al langer met luchtvaart in hun maag vanwege de gigantische CO2-uitstoot, maar campagne voeren tegen de luchtvaart leek de milieuactivisten sisyphusarbeid. Niet alleen vanwege de macht van partijen als Schiphol en KLM, maar ook omdat reizen nu eenmaal iets is wat veel consumenten graag doen. Campagne voeren daartegen leek lastig.

Maar het uitstel van Lelystad gaf de milieuorganisaties moed en inmiddels laten ze geen kans voorbij gaan om luidkeels van zich te laten horen. Het helpt dat hun boodschap simpel is: stoppen met groeien is de enige optie in de strijd tegen klimaatverandering.

Bewonersgroepen en milieuorganisaties trekken inmiddels regelmatig samen op. En met resultaat: waar de meeste politieke partijen voorheen klakkeloos het belang van de luchtvaart voor lieten gaan, is er nu een kentering. De groei van de luchtvaart is niet langer vanzelfsprekend. Niet alleen een oppositiepartij als GroenLinks, maar ook coalitiepartijen ChristenUnie en D66 nemen de bezwaren van bewoners en milieuorganisaties serieus. Het debat over de verduurzaming van de luchtvaart zal voorlopig niet verstommen. Voor de luchtvaartsector is deze omwenteling nog even wennen. Vooral omdat makkelijke oplossingen voor de geluidsoverlast en de CO2-uitstoot niet voor handen zijn.

Lees ook:

Schiphol wil ‘gematigde groei’ vanaf 2021. 

Schiphol wil ‘gematigd’ groeien na 2020. Topman Dick Benschop probeerde dat zaterdag uit te leggen aan omwonenden die geen heil meer zien in afspraken maken met de luchthaven.