Bonaire onder streng toezicht van Den Haag

De Nederlandse regering verstevigt haar greep op Bonaire, een eiland dat al jaren kampt met grote bestuurlijke problemen. Staatssecretaris Raymond Knops (Koninkrijksrelaties, CDA) tekent woensdagmiddag lokale tijd een bestuursakkoord met het bestuurscollege op het eiland. Het eilandbestuur draagt daarmee een deel van zijn macht over aan Den Haag en komt onder streng toezicht te staan.

Officieel gaan beide partijen het akkoord samen uitvoeren, maar de bemoeienis van Den Haag is groot. Er komt voor minimaal twee jaar een ‘programmamanager’ die moet toezien op de uitvoering van het akkoord en vanaf Bonaire gaat werken. De programmamanager rapporteert aan Bonaire en het ministerie van Binnenlandse Zaken.

Het ingrijpen op Bonaire ziet er anders uit dan op Sint Eustatius, waar Knops in februari het lokale bestuur volledig buitenspel zette. Namens Den Haag zit daar nu een regeringscommissaris die een verbeterprogramma doorvoert, zonder democratische controle. Op Bonaire blijven bestuurscollege en eilandsraad in functie en gaan de verkiezingen in maart gewoon door. Het is nog de vraag of er op Sint Eustatius verkiezingen plaatsvinden.

In 2010 werden nieuwe bestuurlijke verhoudingen vastgelegd. Bonaire is sindsdien een bijzondere gemeente van Nederland. De bestuurlijke problemen op Bonaire zijn groot: sinds de laatste verkiezingen in 2015 kwamen al meerdere coalities ten val door conflicten tussen partijen. Besluiten worden er vaak niet of te laat gepubliceerd, de financiën zijn al jaren niet op orde en er zijn grote zorgen over de integriteit binnen het bestuur. Zo meldde de Rijksrecherche in juni dit jaar nog dat ambtenaren willekeur en vriendjespolitiek toepassen bij het uitgeven van vergunningen.

Knops gaf het eilandbestuur tijdens een kennismakingsbezoek in januari de opdracht orde op zaken te stellen, maar dat kwam de afgelopen maanden niet van de grond. Hij noemde de voortgang bij een bezoek in juli „teleurstellend”. Knops zelf wil via de telefoon vanaf Bonaire „niet van ingrijpen spreken”. „We nemen niet het bestuur over, het is een akkoord. We doen dit echt samen”, aldus Knops.

Lees ook: Hoe gaat het met Sint Eustatius nu Den Haag het eiland bestuurt?

In een concept van het akkoord, dat in handen is van NRC, staan negen prioriteiten voor de komende vier jaar. Het zwak functionerende ambtenarenapparaat wordt doorgelicht en gereorganiseerd, er komt begin volgend jaar een verbeterplan voor de financiën en de belastinginning en er gaat 120.000 euro naar het programma Betrouwbaar Bestuur Bonaire. Dat bestaat uit trainingen voor nieuwe bestuurders en een gedragscode.

Nu het bestuursakkoord is gesloten, komt ook Haags geld vrij voor Bonaire. Zo kan er 2,5 miljoen euro naar onderhoud van het slechte wegennet, gaat er 2 ton naar leerwerkplekken voor studenten, worden er vijfhonderd nieuwe sociale huurwoningen gerealiseerd en gaat er geld naar de bouw van een nieuw slachthuis.