NRC checkt: ‘VN-verdrag faciliteert op alle mogelijke manieren migratie naar Europa’

De aanleiding

In december ondertekenen VN-lidstaten een ‘global compact’ voor veilige, ordentelijke en reguliere migratie, ook het Marrakech migratie-akkoord genoemd. Er werd lang over onderhandeld en in juli van dit jaar werd de definitieve tekst gepresenteerd. Toch ontstond er in Nederland pas recent discussie over, onder meer FvD-fractievoorzitter Thierry Baudet wil erover debatteren in de Tweede Kamer.

Tegen Nieuwsuur zei Baudet: „Dit verdrag faciliteert op alle mogelijke manieren migratie naar Europa. En mensen die illegaal het land zijn binnengekomen, mogen niet eens worden vervolgd.”

Waar is het op gebaseerd?

Navraag bij Baudet leert dat hij zich bij deze uitspraak baseert op uitgangspunt 9, punt 25 van het document. Daarin staat dat landen zich ervoor inzetten dat migranten die het slachtoffer worden van mensensmokkel daarvoor niet strafrechtelijk vervolgd kunnen worden.

En, klopt het?

Twee punten zijn van belang vooraf. Allereerst: het ‘global compact’ is een verzameling niet-bindende afspraken. VN-lidstaten die het ondertekenen, zeggen zich daarmee in te spannen voor de afspraken, maar ze kunnen er juridisch niet op worden afgerekend. Bovendien blijft nationale wetgeving leidend en garandeert het document nadrukkelijk de soevereiniteit van de ondertekenaars.

Daarnaast: illegaliteit in Nederland is niet strafbaar. Alleen degene tegen wie een inreisverbod is afgegeven kan bij verblijf op het Nederlandse grondgebied daarvoor strafrechtelijk worden vervolgd.

Daarmee „klopt Baudets tweede zin sowieso al niet”, zegt Tineke Strik, universitair hoofddocent migratierecht aan de Radboud Universiteit Nijmegen en tevens fractievoorzitter van GroenLinks in de Eerste Kamer.

„Maar ook zijn eerste zin is onjuist. Want om migratie te ‘faciliteren’ zou het document plichten en rechten moeten bevatten. En dat doet het niet.”

Het global compact, aldus Strik, „spreekt enerzijds van het belang illegale migratie, mensensmokkel en mensenhandel te bestrijden, en anderzijds om legale migratie, zoals gezinshereniging en arbeidsmigratie, in goede banen te leiden. Maar dan gaat het om bestaande rechten.”

Dat onderstreept ook jurist en filosoof Martijn Stronks, verbonden aan de Vrije Universiteit. „Ik kan bovendien uit de tekst van het global compact op geen enkele manier opmaken dat mensen die illegaal een land binnenkomen niet meer kunnen worden vervolgd.”

Het is, zegt Stronks, „een frame” dat Baudet erop plakt, waarmee hij de betekenis van de doelstelling veel breder maakt dan die is.

„Baudet verwijst naar een uitgangspunt dat specifiek gaat over mensensmokkel. Maar niet alle migranten zijn ‘het object van mensensmokkel’, zoals in de tekst staat. Het is goed denkbaar dat – als het al een bindend document zou zijn – deze passage uit het global compact dus voor veel migranten niet zou gelden.”

Met andere woorden: alle migranten die geen slachtoffer van mensensmokkel zijn, zouden nog altijd kunnen worden vervolgd. Áls het document bindend zou zijn. En áls een land daar nationale wetgeving voor heeft. Stronks: „Daarbij moet je bedenken dat dit uitgangspunt 9 punt 25 in essentie bedoeld is om mensensmokkel aan te pakken. Zodat er uiteindelijk juist minder slachtoffers van mensensmokkel zijn.”

Conclusie

De uitspraken van Thierry Baudet over het global compact zijn niet te herleiden tot de letterlijke tekst van het document. Een serie afspraken die bovendien niet bindend is en waaruit geen verplichting spreekt. We beoordelen deze stelling daarom als onwaar.