Akkoord pensioenen aanstaande

Het grootste probleem dat getackeld moet worden, is de zogenoemde rekenrente. Als een ­fonds een pensioen garandeert, moet die garantie ook worden waargemaakt. Dat betekent dat beloofde bedrag over pakweg twintig of dertig jaar uitgekeerd moet kunnen worden. Toezichthouder De Nederlandsche Bank bekijkt dan welk risicovrij rendement gehaald kan worden op die termijn.

Hoe lager dat rendement, hoe meer geld het pensioenfonds achter de hand moet houden om het pensioen te kunnen uitbetalen. En dat rendement, de rekenrente, is erg laag. Dat is de reden waarom pensioenfondsen zoveel geld moet reserveren. Dit heeft weer tot gevolg dat ze de huidige pensioenen niet kunnen verhogen, ondanks het feit dat er meer geld in kas is dan ooit. Het maakt nogal verschil of een euro ingelegde pensioenpremie straks twee of drie euro aan pensioen oplevert.

In een nieuw akkoord wordt de pensioenuitkering minder zeker. En minder garantie betekent voor de bonden, daarin gesteund door de pensioenfondsen en diverse deskundigen, ook een minder strenge rekenrente. Lees: een hogere rekenrente. Koolmees is hier vooralsnog mordicus tegen.

Omdat de bonden bereid zijn van het gegarandeerde pensioen af te stappen, willen ze daar wat voor terug. Met een hogere rekenrente kunnen de pensioenen sneller verhoogd worden, een belangrijk punt voor gepensioneerden.

Koolmees wil hier niet aan. Hij vindt dat fondsen zich dan rijk rekenen en geld gaan uitgeven dat ze nog niet verdiend hebben. Een hogere rekenrente is ook niet nodig, meent de bewindsman. Pensioenfondsen kunnen in een nieuw akkoord toch al sneller de pensioenen verhogen als ze voldoende rendement maken op hun vermogen. Dat geld hebben ze wel verdiend en mogen ze uitgeven in plaats van het op te potten. Daarmee kan het probleem van de achterblijvende pensioenen worden opgelost zonder de rekening door te schuiven naar de volgende generatie.

Een tweede hobbel vormt de AOW-leeftijd. De bonden vinden dat die veel te snel stijgt. Destijds gingen ze akkoord met een verhoging onder de voorwaarde dat er een regeling zou komen voor mensen met zware beroepen. Die regeling is er nooit gekomen, maar de bonden hadden wel ingestemd met de verhoogde AOW-leeftijd.

Als goedmakertje willen de bonden dat de AOW-leeftijd wordt bevroren op 66 jaar. Pas als er een oplossing is voor de zware beroepen kan de pensioenleeftijd wat hen betreft eventueel weer verder stijgen.

Een lastig verhaal voor Koolmees. De AOW-leeftijd minder verhogen, kost de overheid miljarden extra per jaar. De bewindsman lijkt bereid de verhoging van de AOW-leeftijd wat minder snel door te voeren. Ook ziet hij wel wat in maatregelen die het voor mensen met een zwaar beroep mogelijk maken iets eerder te stoppen. Maar dat moet maatwerk zijn en zeker geen maatregel die voor iedereen geldt.

Het derde twistpunt is de vraag of zzp'ers verplicht moeten worden pensioen op te bouwen. Dat is een vurige wens van de bonden. Koolmees ziet niet veel in verplichtstelling. Hij voelt meer voor het verleiden van zzp'ers tot deelname. Bovendien bouwen veel zelfstandigen nu al vermogen op in bijvoorbeeld een eigen huis. Die groep heeft al reserves voor een onbezorgde oude dag.

De grote vraag is of de partijen elkaar voldoende kunnen naderen voor een akkoord. De bonden, met name de FNV, voelen de hete adem van de leden in de nek. Ze willen een akkoord dat op brede steun kan rekenen bij de achterban. Dat betekent dat verhoging van de pensioenen en bevriezing van de AOW-leeftijd harde punten zijn. Daarnaast willen de bonden de zegen van de linkse oppositiepartijen in de Tweede Kamer. De bonden zitten niet te wachten op gestook van SP of PvdA in hun achterban tegen een eventueel akkoord.

Dat betekent dat Koolmees op meerdere borden moet schaken. Hij onderhandelt met de FNV, maar op de achtergrond ook met de linkse oppositie. En dan moet hij ook de coalitiepartijen binnenboord houden. Toch klinken vanuit zijn ministerie optimistische geluiden. Op het vlak van de AOW-leeftijd wil Koolmees concessies doen. De rekenrente is eigenlijk geen probleem meent het ministerie. En die zzp'ers, daar komen ze uiteindelijk ook wel uit.

De komende tijd moet blijken of de partijen voldoende water in de wijn willen doen om tot een compromis te komen. Een vermoedelijke datum durven de onderhandelaars niet te noemen. De geruchtenmachine zal nog wel een tijdje blijven draaien.