CDJA maant Senatoren: Schiet geen gat in de grondwet!
Vandaag buigt de Eerste Kamer zich in tweede lezing over het wetsvoorstel om de benoeming van de burgemeester uit de grondwet te halen. Dit voorstel is geen startschot uit de senaat voor een nieuwe manier van het kiezen van onze burgemeesters. Nee, het is eerder een losse flodder die ons uiteindelijk slechts achterlaat met een gat in de grondwet waarvoor niemand de opvulling weet.
Het debat van vandaag is naast de tweede lezing van het wetsvoorstel ook gelijk de tweede poging om de kroonbenoeming van de grondwettelijke troon te halen. De vorige poging sneuvelde in 2005 tijdens de ‘nacht van Van Thijn’. Toen zorgde verdeeldheid over de nieuwe vorm van het kiezen van de burgemeester voor een meerderheid tegen het wetsvoorstel. De indieners van deze tweede poging lijken te hebben geleerd van de eerste keer. Dit keer is de vorm waarin wij straks onze burgervaders en moeders gaan benoemen uit het voorstel gelaten. De letterlijke tekst luidt: ‘De Commissaris van de Koning en de burgemeester worden aangesteld, geschorst en ontslagen op een bij wet te bepalen wijze.’ Met andere woorden, we hebben nog geen idee.
En juist daar is waar de Eerste Kamer zou moeten ingrijpen. Het voorstel zoals dat nu in de Eerste Kamer ligt is namelijk een halve wet. Er wordt een grondwettelijk gat gecreëerd zonder dat er overeenstemming is over hoe dit gat moet worden opgevuld. Dat zou een direct gekozen burgemeester kunnen worden, maar daarvoor is, gelukkig, geen meerderheid. Een andere optie is om de burgemeester te laten kiezen door raadsleden, maar ook daarvoor lijkt geen meerderheid. Zo zijn er nog tal van varianten te bedenken waarvoor telkens geen meerderheid lijkt te zijn. Een halve wet dus, maar met hele gevolgen.
Want door de burgemeestersbenoeming uit de grondwet te halen wordt deze afhankelijk van hoe op een willekeurige dag de wind in Den Haag waait. Er hoeft geen uitvoerige procedure meer te worden gevolgd voor wijzigingen in de benoemingsvorm, waardoor in theorie meerdere keren per jaar kan worden gewisseld van benoemingsvorm, met alle gevolgen van dien. Een benarde en bijzondere positie voor een van de belangrijkste bestuursorganen binnen onze democratie.
Maar bovenal ook een positie die geen recht doet aan onze burgemeesters. In Nederland zijn honderden geweldige burgemeesters actief. Burgervaders en moeders, die los van de waan van de dag besturen en de verbinding zoeken in soms verdeelde gemeenteraden. Een taak waar zij soms zelf, zoals recentelijk burgemeester Wienen van Haarlem, een flinke prijs voor betalen. Deze burgemeesters verdienen geen wetswijziging, maar waardering. Het is dan ook niet vreemd dat het Nederlands Genootschap van Burgemeesters, de Wethoudersvereniging, De Nederlandse Vereniging voor Raadsleden en de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) zich inmiddels allemaal tegen de direct gekozen burgemeester hebben gekeerd.
Burgemeesters verdienen geen wetswijziging, maar waardering
De taak die de Eerste Kamer heeft gekregen is het beoordelen van wetten op noodzakelijkheid, doelmatigheid en uitvoerbaarheid. Dit voorstel voldoet aan geen van die drie criteria. Het is een halve wet die een gat in onze grondwet achterlaat ter grootte van 400 burgemeesters. Op het CDA-partijcongres van afgelopen zomer schaarde een bijna unanieme meerderheid van de aanwezige leden zich achter een resolutie van het CDJA, die de Eerste Kamerfractie de duidelijke opdracht gaf tegen deze wetswijziging te stemmen. Wij roepen niet alleen de CDA-fractie op zich aan deze resolutie te houden, maar alle fracties om tegen dit voorstel te stemmen. Wij hopen dat, in de voetsporen van oud-burgemeester Van Thijn, Eerste Kamerleden opstaan om burgemeesters te bevrijden van deze Haagse bemoeienis en te voorzien van wat Haagse bewondering.
