Vang migranten op in krimpgebieden

Sinds de terugkeer van minister Blok van zijn missie naar Nigeria, Niger en Tunesië is het wel duidelijk: het plan om Afrikaanse landen in te schakelen bij het tegenhouden of terugnemen van migranten die op weg waren naar Europa, kan in die regio op weinig steun rekenen. Afrikaanse landen laten zich niet zomaar voor het karretje van Nederland spannen. Bovendien waren er al allerlei redenen om te stoppen met deze vorm van beleid.

Antimigratiebeleid is een bodemloze put waarin vele miljarden verdwijnen. De EU besteedt gigantische bedragen aan Frontex-schepen, verscherping van grenscontroles (terwijl de meeste 'illegalen' ons land als toerist legaal binnenkomen), opvangkampen en asielcentra, detentie, repatriëring en een heel leger aan ambtenaren dat zich bezighoudt met screening. Gelijktijdig wordt door anderen vooral geïnvesteerd in het redden van drenkelingen op zee. Ondanks deze uitgaven is er geen einde gekomen aan de migratiecrisis. Het heeft zelfs bijgedragen aan een verslechtering van het lot van migranten. Naarmate de 'hekken' hoger worden stijgen de kosten, nemen migranten meer risico's en worden zij in de armen gedreven van mensenhandelaren. Aan de randen van Europa leven grote groepen migranten in overvolle opvangkampen.

Stop

Dat vraagt dringend om een nieuwe aanpak. Stop met het geldverslindende antimigratiebeleid dat bovendien niet voldoet aan de criteria voor goed bestuur. Het is topdown, niet transparant, en burgers en migranten spelen in besluitvorming nauwelijks een rol. Voor zover migranten geluk hebben en na screening mogen blijven, worden ze van bovenaf 'verspreid' zonder veel rekening te houden met wie zij zijn, waar hun familie woont of waar ze het beste tot hun recht kunnen komen.

De vele miljarden die nu worden verspild aan de instandhouding van ineffectief beleid, kunnen beter worden gestoken in een migratie-vriendelijk bottom-up beleid waarbij gemeenten (mits burgers instemmen met de komst van migranten) worden beloond met extra investeringen in huisvesting en banen. Dat kan een impuls geven aan lokale ontwikkeling zoals tuinbouw of zorg, in krimpgebieden binnen Europa.

Die miljarden komen vooral van pas in de allerarmste gebieden van Afrika en Azië, waar miljoenen mensen (vaak aangewezen op migratie binnen de eigen regio) samenklitten. Juist de armste landen vallen in onderhandelingen over migratiedeals vaak buiten de boot.

Ondergrens

Om deze switch te maken moeten we af van de eenzijdige aandacht voor de bovengrenzen van migratie (hoeveel migranten kan Nederland 'verdragen'?). Er bestaat namelijk ook een ondergrens aan het aantal mensen dat nodig is om onze welvaartsstaat in stand te houden: Europa wordt grijzer en er zijn al tal van krimpgebieden met behoefte aan extra investeringen en arbeidskracht.

Zeker, er is weerstand in Nederland tegen migranten. Maar die kan moeilijk worden verklaard uit 'massale instroom'. Feitelijk gaat het om een kleine groep en volgens het SCP en het Centraal Planbureau is er nauwelijks sprake is van verdringing op de arbeidsmarkt door migranten (Trouw, 1 november). Eigenlijk is de weerstand tegen migranten een reflectie van crisis in eigen land: wachtlijsten in de zorg, gebrek aan betaalbare huizen, de doorgeschoten flexibilisering van de arbeidsmarkt en de angst voor terrorisme.

Met de voorgestelde investeringen in banen en huizen zal nieuw draagvlak ontstaan voor opvang van migranten.

Lees ook:

Een anonieme dood op zee of in de woestijn

56.800 vluchtelingen stierven sinds 2014 tijdens hun reis, concludeerde persbureau AP na grondig onderzoek. Veel meer dan tot nu toe werd gedacht.

Opvang van vluchtelingen in de regio: aflaat of oplossing?

Europese regeringsleiders maken stap voor stap werk van een nieuwe aanpak, die enkele jaren geleden nog ondenkbaar zou zijn: samenwerking met autoritaire regimes in Noord-Afrika bij de opvang, selectie of terugkeer van vluchtelingen en migranten.