Sluiten van kolencentrales is een lastig verhaal

Het klinkt eenvoudig: sluit met spoed de twee oudste en smerigste kolencentrales van Nederland – in Amsterdam en Geertruidenberg – en het zal lukken om in 2020 een kwart minder broeikasgassen uit te stoten. Dat laatste móét, zo oordeelde het gerechtshof vorige maand in een zaak die was aangespannen door actiegroep Urgenda.

Minister Wiebes van Economische Zaken en Klimaat meldt dat het ‘geen geheim is’ dat vervroegde sluiting van kolencentrales op tafel ligt om aan de uitspraak te voldoen. Opvallend, omdat hij eerder nog bepaalde dat de twee centrales pas in 2024 dicht hoeven. Vooral GroenLinks ziet de vervuilers dolgraag nú al verdwijnen.

,,De stroomlevering loopt geen gevaar als je besluit om vervroegd te sluiten”, zegt energiedeskundige Wim Turkenburg. ,,Nederland heeft gasgestookte centrales die nu stilliggen en die je zo weer in gebruik kunt nemen. Maar als je het aan de markt overlaat, is de kans groter dat we vieze kolenstroom uit Duitsland gaan importeren. Want dat is goedkoper.”

Het klimaat schiet daar niets mee op, waarschuwt Turkenburg. ,,Op papier doet Nederland het dan goed, maar in de praktijk draag je niet bij aan de CO2-reductie.”

Ook de eigenaar van de Amercentrale in Geertruidenberg – het van oorsprong Duitse RWE – voelt niets voor sluiting. ,,In 2020 zijn wij al bijna CO2-neutraal, omdat wij dan voor 80 procent biomassa meestoken”, zegt RWE-woordvoerder Adriaan van der Maarel. ,,Daar krijgen we forse subsidie voor: op dit moment stoken we naast kolen al voor 40 procent biomassa mee. Besluit je om de Amercentrale te sluiten, dan moet je op zoek naar een alternatief.”

Turkenburg zou sluiting dan ook betreuren. ,,Centrales die afvalhout stoken, heb je in de toekomst hard nodig.” Ook ziet de energiedeskundige een tweede probleem: 33.000 Brabantse huishoudens en 465 bedrijven zijn voor warmte afhankelijk van de Amercentrale. ,,Die woningen zijn via leidingen direct verbonden met de centrale. Sluiting veroorzaakt voor hen een acuut probleem.”

Met de Amsterdamse Hemwegcentrale is het een ander verhaal. ,,Wij willen fossielvrij leven binnen één generatie mogelijk maken”, zegt Anouk IJfs van Nuon, eigenaar van de Hemweg. ,,Dat betekent dat je op een gegeven moment stopt met kolen. Wij bereiden ons dan ook voor op sluiting in 2024.”

Maar éérder stoppen, is volgens Nuon niet aan de orde. ,,Wij zijn daarover niet benaderd door het ministerie”, zegt IJfs. Twee jaar geleden eiste Nuon 55 miljoen euro van het kabinet voor vervroegde sluiting. Of dat prijskaartje nog steeds aan de centrale hangt, wil IJfs niet zeggen. ,,Ik waag me niet aan speculatie.”

GroenLinks-Kamerlid Tom van der Lee vroeg minister Wiebes deze week om alvast 61 miljoen euro vrij te maken om de twee kolencentrales uit te kopen. Maar Wiebes liet donderdag weten daar niet over te peinzen. ,,Je kunt niet zomaar ingrijpen in het proces van een bedrijf”, vindt Van der Maarel van RWE, die afwacht met welk voorstel het ministerie komt. ,,Het gaat de overheid hoe dan ook geld kosten.”