"Veel bekende Nederlanders hebben wel wat met koken, en zo'n kookboek ligt in het verlengde van hun eigen imago", zegt kookboekenrecensent van kookboekenrecensies.nl Marco Louter, die voor zijn website veel kookboeken beoordeelt. "Met zo'n boek kunnen bekende Nederlanders en bloggers zichzelf en hun leven laten zien, waar zij mee bezig zijn en wat zij belangrijk vinden. De recepten hebben geen hoofdrol in deze boeken, het draait vooral om het imago van de BN'er. Fans en volgers willen alles van hun idolen weten, dus zij kopen het boek vervolgens."
Louter let bij het schrijven van zijn recensies op verschillende aspecten. "De look and feel: ziet het boek er aantrekkelijk uit? De fotografie moet echt goed zijn en doorgaans beoordeel ik een boek beter wanneer er relatief weinig tekst in staat. De receptuur moet kort en bondig zijn en het is ook positief wanneer de genoemde ingrediënten goed verkrijgbaar zijn."
Een kookboek moet laagdrempelig zijn, stelt de recensent, en makkelijk te lezen. "Mensen willen snel en gemakkelijk aan de slag, ze hebben weinig tijd. Dus velen hebben de voorkeur aan een boek met een hoog visueel gehalte, weinig tekst en makkelijk te bereiden recepten."
'Ik probeer ze te lezen, maar ze gaan niet mee naar huis'
Ook Jonah Freud, zelf kookboekauteur (onder meer van Bon Appetit) en eigenaar van de Kookboekhandel, leest voor haar werk veel kookboeken, waaronder ook veel exemplaren die zijn geschreven door bekende Nederlanders of bloggers. "Ik probeer ze wel te lezen, maar ze gaan niet mee naar huis."
De auteur heeft zelf "weinig" met de boeken. "Ik hou niet van hypeboeken die kort populair zijn, maar van kookboeken die je langer dan een halfjaar gebruikt en die een leven lang mee kunnen gaan. Een boek als Plenty van Ottolenghi kan ik nog steeds uit de kast pakken."
Yvon Jaspers met 'De keukentafel van het Noorden'.
Het grootste verschil tussen kookboeken van bekende personen en 'gewone' auteurs is in eerste plaats de omslag, zegt Freud. "Bij een boek van een BN'er staat hun foto groot op de cover. Dat is natuurlijk een bewuste keuze van de uitgeverij zodat het boek lekker kan verkopen."
Het 'probleem' van deze kook- en lifestyleboeken is volgens Freud dat de suggestie wordt gewekt dat wanneer je volgens het patroon gaat leven waarover geschreven wordt, je "net zo'n wereldkampioen wordt als Dafne Schippers of net zo in vorm komt als Arie Boomsma". "Daar is echt wel wat meer voor nodig."
'Met de BN'er bespreken we alle wensen over het boek'
Melanie Zwartjes is uitgever Food&Health bij Kosmos, de uitgeverij die onder meer Koken met Shane van Shane Kluivert (de zoon van ex-profvoetballer Patrick Kluivert) en Killerbody van actrice en dj Fajah Lourens uitbracht. De uitgeverij benadert zelf bekende personen, maar krijgt ook weleens verzoeken van managers om een (kook)boek uit te brengen van een bekende Nederlander.
"Het is niet zo dat de telefoon hier wekelijks gaat. We worden een aantal malen per jaar benaderd en ongeveer even vaak benaderen wij mensen." Vaak is hierbij de insteek 'wat jij doet vinden we geweldig, maar dat wordt nog leuker als er een boek van verschijnt'", legt Zwartjes uit. "Vervolgens gaan we in gesprek. We bespreken alle wensen en gedachtes over de inhoud en uitvoering van het boek, bijvoorbeeld over hoe het eruit moet zien. Wij vinden belangrijk wat de boodschap van de BN'er in kwestie is en hoe de achterban hiermee bereikt wordt. Maar vooral: geloofwaardig is die boodschap?", stelt Zwartjes.
Shane Kluivert maakte Koken met Shane
Andersom benaderen BN'ers de uitgever zelf ook. De destijds tienjarige Kluivert had de redactie van Kosmos gespot op YouTube, waar hij een eigen kookkanaal heeft. "Maar we dachten: die is nog zo jong, die bellen we wel als hij achttien is", lacht Zwartjes.
"Toen belde Nino ons, de halfbroer van Shane die ook zijn social-accounts beheert. Uit nieuwsgierigheid gingen we met hen praten en bij de kennismaking had Shane een compleet schrift meegenomen met eigen recepten, helemaal uitgeschreven met ingrediëntenlijstjes erbij. Toen waren we gelijk om."
Een ander BN'er-kookboek dat Kosmos uitbracht is dat van zanger Guus Meeuwis, die met zijn vriend en sterrenchef Dick Middelweerd in het boek hun favoriete recepten delen. "Guus is een fanatieke thuiskok, Dick een tweesterrenchef, ze hadden samen een pop-uprestaurant: het is allemaal heel logisch", vertelt de uitgever over waarom dit boek er is gekomen.
"We brengen een BN'er-boek als dit niet uit omdat het van een BN'er is, maar omdat er echt een verhaal achter zit. We werken alleen met mensen die hun sporen hebben verdiend op het vlak van eten of gezondheid."
Goed recepten schrijven 'is een kunst'
De meeste bekende personen die een kook- of lifestyleboek uitbrengen leveren volgens Freud meestal zelf geen grote bijdrage aan het schrijven van de boeken. "Er zitten absoluut mensen bij die van lekker koken houden, niks menselijks is hen vreemd."
Maar goed recepten schrijven is een kunst die maar weinig mensen onder de knie hebben, stelt Freud. "Ze zo opschrijven dat iedereen ze in principe ook zou kunnen namaken, dat is een vak apart. Ik denk dat nog geen tien mensen in Nederland deze kunst beheersen. Van mensen als Fajah Lourens, Arie Boomsma en Dafne Schippers weet ik vrijwel zeker dat zij de recepten niet zelf schrijven."
Toch zijn er wel boeken geschreven door beroemdheden die Freud wel kan waarderen. "Een van de allermooiste kookboeken is Les Diners de Gala, geschreven door de kunstenaar Salvador Dalí. Hij hield ook ontzettend van koken, maar het is wel voornamelijk een mooi kunstboek, met een knalgouden cover."
Volgens Zwartjes is de rol van de BN'er in kwestie wel groot. "Als bekende Nederlander weet je als geen ander dat wat je uitbrengt belangrijk is voor je naam en merk. Daarom zijn ze vaak enorm betrokken bij het boek."
De auteur is ook betrokken bij hoe het boek eruit komt te zien. "Ze beoordelen eerste vormvoorstelling en kijken mee als de fotograaf foto's maakt. Ook maken we moodboards over de stijl van het boek, waarbij we de BN'er betrekken."
Ook de redactie van een uitgever levert vervolgens een hoop werk, legt Zwartjes uit. "Er gaat nog een culinaire redactie overheen en zetten een goede redacteur op de teksten. Verder zorgen we ervoor dat er een campagne wordt opgezet die het boek promoot en dat het goed verkrijgbaar is in de off- en online winkels."
Zwartjes zegt dat Kosmos alle recepten uit de boeken uitgebreid controleert. "Ze worden getest en gekookt, er wordt altijd een grondige culinaire check gedaan. Als de recepten worden gemaakt voor de foto, levert dat vaak ook weer aanpassingen op aan het oorspronkelijke recept."
'Een kookboek is geen kookboek als je de recepten niet kunt namaken'
Volgens Freud moet elk recept in een kookboek echt goed kloppen."Je maakt het omdat iedereen het zou moeten kunnen maken. Een kookboek is geen kookboek als je de recepten niet kunt namaken. In de BN'er-boeken wordt er veel aandacht besteed aan de fotografie en het uiterlijk van het boek, maar vaak wordt vergeten dat de recepten ook moeten kloppen." Dat kan dan als gevolg hebben dat er bijvoorbeeld ingrediënten in de lijst missen, of dat de aangegeven hoeveelheden niet kloppen.
Ellen Hoog met haar boek 'In perfecte conditie'.
Wat Freud zegt, klopt volgens Zwartjes. "Er is geen boek zonder fout, er sluipt altijd wel een foutje in, maar dat is inherent aan het vak. Stomme dingen, zoals dat er peterselie wordt genoemd in plaats van basilicum, of duizend milliliter wijn in plaats van honderd. Dat soort fouten krijgen we vaak door, wat we dan aanpassen bij de herdruk. Maar het is onzin om te zeggen dat boeken van BN'ers meer fouten bevatten, ook hier ligt de focus op recepten die kloppen en vooral natuurlijk lekker zijn."
Hebben BN'er-boeken toekomst?
Zwartjes ziet de kookboektrend nog groter worden. "De boekenmarkt heeft het vrij moeilijk, maar in de kookboekenmarkt zit groei. Koken is een enorme trend, want veel mensen zien koken als hobby en willen er meer over weten en leren. Daarom geven we naast culinaire klassiekers en boeken van chefs, graag de kookboeken van BN'ers uit, omdat zij een grote nieuwe groep mensen enthousiast kunnen krijgen om de keuken in te gaan."
"Met name kookboeken bevinden zich in een groeiend segment", stelt ook Louter. "Elk jaar komen er weer meer boeken. Als je denkt: nu hebben we alles wel gehad, komen er weer nieuwe exemplaren. Vooral boeken van bloggers." Louter sluit zich bij de mening van Freud aan dat dit deze boeken niet hetzelfde houdbaarheidsgehalte hebben als de 'echte klassiekers'.
"Vroeger werden er aantekeningen gemaakt in kookboeken, ezelsoren in gemaakt, vette vingers in gezet. Dat zie je bijna niet meer. Mensen, en dan vooral de doelgroep van 25 tot 35 jaar, kopen zo'n BN'er-boek als koffietafelboek en zien het als een soort afspiegeling van zichzelf, dus ze kopen vooral boeken van personen waarin zij zichzelf herkennen", besluit Louter.
De grote populariteit van kookboeken heeft volgens Zwartjes gevolg dat de spoeling dun wordt. "In de laatste drie maanden van dit jaar verschijnen er al bijna vierhonderd nieuwe kooktitels. Het wordt moeilijk om daar bovenuit te springen, maar de trend zal nog wel even blijven."
NUjij: Uitgelichte reacties