Minder kantoren omgebouwd tot woning

Antwoordnummer 40000, 6800 XP, Arnhem. Tot eind vorige eeuw was dit misschien wel het beroemdste adres van Nederland. Het stond op de gratis blauwe enveloppen van de Postbank waar rekeninghouders decennialang hun overschrijvingskaarten naartoe moesten sturen om geld over te maken van de ene naar de andere bankrekening.

De 80 meter hoge kantoorkolos uit 1969, waar in de hoogtijdagen een miljoen overschrijvingskaarten per dag werden verwerkt, staat er anno 2018 mistroostig bij aan de Velperweg in Arnhem. Verdwenen zijn al lang de vrouwen die bedragen en rekeningnummers over tikten om ponsgaatjes in de kaarten te drukken waarmee machines ze konden ‘uitlezen’. Weg is het computerpark dat in een polygoonjournaal uit 1976 nog tot het modernste ter wereld werd bestempeld. En dat met machines zo groot als kledingkasten.

Slopers hebben het gebouw zo goed als gestript en ontdaan van vrijwel alle tastbare herinneringen aan de bank met de geliefde blauwe leeuw.  Over twee jaar moeten bouwers het kantoor hebben omgetoverd tot een luxe wooncomplex met 450 appartementen. Een monsterklus voor projectontwikkelaar Borghese. ,,Slopen was waarschijnlijk goedkoper geweest, maar we wilden een gebouw dat zo’n belangrijke rol heeft gespeeld in de geschiedenis van Arnhem niet verloren laten gaan. In de hoogtijdagen werkten hier 3000 mensen’’, zegt Maikel Withaar van Borghese.

Vasthouden aan het bestaande ontwerp betekent wel ontzettend veel puzzelen om al die woningen onder te brengen. Want intern kan er weliswaar veel worden gesloopt, aan de draagconstructie morrelen is er niet bij. ,,Kijk, hier staat een betonnen kolom die we daar in deze tijd nooit zouden hebben neergezet’’, zegt Withaar. In het nieuwe ontwerp wordt de kolom zo weggewerkt dat gebruikers er geen last van zullen hebben.

Met de transformatie van de oude Postbank verdwijnt een ‘rotte kies’ uit de buurt en daar is de Arnhemse wethouder van wonen, Ronald Paping (GroenLinks) maar wat blij mee. ,,Leegstaande kantoren leiden alleen maar tot verloedering in buurten en dat terwijl er tegelijkertijd grote woningnood is. Met een speciaal team proberen we er alles aan te doen om dat zo snel mogelijk aan te pakken.’’

Arnhem realiseerde in 2017 ruim 16 procent van de nieuwe woningen in bestaande panden, blijkt uit cijfers van het CBS. Daarmee doen ze het 7 procent beter dan wat er gemiddeld wordt gerealiseerd in Nederland. De teller bleef in 2017 steken op 7570 nieuw opgeleverde woningen in afgedankte kantoren, winkels en fabriekspanden. In 2016 waren dat er 525 meer. In 2015 zo’n 300.

Dat het aantal omgebouwde panden terugloopt is opvallend omdat uit een analyse van de Rabobank dit voorjaar nog bleek dat er nu al 20 tot 30 miljoen vierkante meters kantoorruimte leeg staat en het niet de verwachting is dat dit wordt opgevuld, zelfs niet in deze tijd van economische groei. Volgens prognoses van het Planbureau voor de Leefomgeving is er in het meest gunstige geval over 12 jaar 4% minder kantoorruimte nodig dan nu. Als het tegenzit, loopt de leegstand op met eenderde.

Alle ruimte dus om kantoren om te toveren tot woningen, zou je zeggen. Want die zijn keihard nodig, becijferde datzelfde Planbureau. De komende 15 jaar gaat het om 1 miljoen woningen.

De Arnhemse wethouder Ronald Paping zou niet anders willen dan leegstaande gebouwen transformeren. Maar hij snapt dat het moeilijker wordt. De eerste jaren is het vaak gemakkelijk gebouwen aanwijzen, maar de spoeling wordt dan al snel dunner, bijvoorbeeld omdat de kantoren op locaties staan waar mensen niet graag willen wonen. Maar er speelt nog iets, weet Maikel Withaar van projectontwikkelaar Borghese. Het is voor bouwers minder aantrekkelijk geworden om bestaande panden om te bouwen tot woningen. De bouwprijzen stijgen harder dan de vierkante meterprijs die een omgebouwd kantoor oplevert, zeker buiten de Randstad. Er blijft dus minder marge over. Als er dan genoeg werk is, zoals nu, is de keuze vaak snel gemaakt.