Nederlands milieubeleid krijgt een onvoldoende van het Europees Hof
Nederland doet te weinig tegen te veel stikstof in de natuur, zegt het Europees Hof in een verstrekkend arrest. Gesterkt door die uitspraak gaan milieuorganisaties de vergunningen van kolencentrales aanvechten.
Naar verwachting zullen provincies voorlopig geen nieuwe natuurvergunningen verlenen. Boeren kunnen dus niet uitbreiden. Plannen voor wegen, zoals de uitbreiding van de A27, gaan in de ijskast.
Het CDA in de Tweede Kamer reageert bezorgd. “Deze uitspraak kan forse gevolgen hebben voor de landbouw, de infrastructuur en de werkgelegenheid”, zegt landbouwwoordvoerder Jaco Geurts. De Partij voor de Dieren noemt de uitspraak daarentegen “geweldig nieuws”.
Stikstof is afkomstig uit de landbouw, de industrie en het verkeer, en slaat neer in de natuur
Het Hof in Luxemburg heeft zich uitgesproken over de Nederlandse Programma Aanpak Stikstof (PAS). Dat is een in 2015 gestart programma van de ministeries van Landbouw, Infrastructuur en Defensie en de twaalf provincies. Het moet de natuur beschermen tegen te veel stikstof. Stikstof is afkomstig uit de landbouw, de industrie en het verkeer, en slaat neer in de natuur. In kwetsbare gebieden verstoort het de natuurlijke balans, waardoor beschermde planten en dieren verdwijnen.
Duizenden vergunningen
De overheid probeert met de PAS ervoor te zorgen dat veestallen, fabrieken en verkeerswegen kunnen uitbreiden, terwijl de hoeveelheid stikstof in natuurgebieden tegelijkertijd daalt. Dat moet bereikt worden met technische maatregelen, zoals luchtwassers die de uitstoot van stallen filteren, en herstelmaatregelen in natuurgebieden, zoals het vaker maaien van duingras en de aanplant van heide.
Deze maatregelen leiden nog niet tot minder stikstof in de natuur, zo blijkt uit metingen. Het Europees Hof stelt vast dat vooraf niet is getoetst of de maatregelen wel werken. De Nederlandse provincies hebben dus duizenden vergunningen verleend zonder zeker te weten of de natuur voldoende wordt beschermd. Dat mag niet.
Schouten erkent dat het onduidelijk is of de – vrijwillige - maatregelen van de agrarische sector om minder stikstof uit te stoten effectief zijn
Met deze uitspraak is de juridische basis onder al die vergunningen weggeslagen, stelt Johan Vollenbroek van de Nijmeegse milieuorganisatie Mobilisation for the Environment. De Raad van State moet het Europese arrest nu toepassen in ruim tweehonderd lopende bezwaarprocedures. Dat zal duren tot volgend voorjaar.
Terug naar 120 km/h
Met twee andere lokale milieuorganisaties procedeerde Vollenbroek sinds 2015 tegen honderden natuurvergunningen. “Dit arrest is een geweldige overwinning voor de natuur”, zegt hij. “De PAS is van tafel geveegd.” Mobilisation for the Environment verwacht dat onder meer de uitbreiding van de snelweg A27 bij Utrecht niet door kan gaan, omdat die zorgt voor extra stikstofneerslag in natuurgebied Amelisweerd.
Vollenbroek en zijn medestanders krijgen bijval van Natuurmonumenten, Greenpeace en Milieudefensie. Alle drie zijn blij met de uitspraak van het Europees Hof. De milieuorganisaties hebben ieder ook ideeën om de stikstofuitstoot wel omlaag te krijgen. Milieudefensie wil de maximumsnelheid terugbrengen van 130 naar 120 kilometer per uur. Mobilisation for the Environment vindt krimp van de veestapel onvermijdelijk.
Zover wil minister Schouten van Landbouw tot nu toe niet gaan. Wel erkent zij dat het onduidelijk is of de – vrijwillige - maatregelen van de agrarische sector om minder stikstof uit te stoten effectief zijn. De ministeries en de provincies laten weten dat zij het Europese arrest ‘bestuderen’.
Mobilisation for the Environment gaat nu de natuurvergunning van de drie nieuwe kolencentrales in de Eemshaven en in Rotterdam aanvechten. Het zou mooi zijn, vindt Vollenbroek, als andere natuurorganisaties zich daarbij aansluiten. Maar Greenpeace en Mileudefensie houden desgevraagd de boot af. Zij proberen liever het landbouwbeleid te beïnvloeden dan dat ze procedures voeren. “Ik hoop op Natuurmonumenten”, zegt Vollenbroek. “Ik krijg net een mailtje van ze.”
Lees ook: Nederlands stikstofbeleid onder vuur: ‘Geef boeren geen vergunning als de natuur al lijdt onder stikstof’
Geef agrariërs geen vergunning als de natuur al lijdt onder stikstof, alduseen advies aan het Europees Hof van Justitie.
Meten met twee maten
De kolencentrale van RWE in de Eemshaven draait al. Op proef. Er loopt nog een bezwaarprocedure tegen één belangrijke vergunning. Milieuorganisaties slijpen de messen. In februari luidt de Raad van State de bel voor de laatste ronde.