'Sessions maakte geen uitglijder en kreeg toch de wind van voren'
"President Trump zag zijn minister van Justitie als een soort persoonlijk advocaat, iemand die hem beschermt tegen onderzoeken en heksenjachten. Dat bleek Sessions niet te zijn", reageert Amerikadeskundige Diederik Brink op het ontslag van de Amerikaanse minister van Justitie Jeff Sessions.
Woensdagavond stuurde Trump de 71-jarige Sessions de laan uit, met wie hij eigenlijk al vanaf het begin in de clinch lag. Het ging mis toen bleek dat Sessions zelf met de Russische ambassadeur over Trumps campagne had gesproken en dat hij daar destijds in de Senaat niet duidelijk over was.
"Om zichzelf te redden heeft Sessions toen gezegd dat hij, in het kader van onafhankelijkheid, zich niet met het onderzoek wilde bemoeien en daar is Trump ontzettend kwaad over geworden", zegt Brink.
Volgens NOS-correspondent Arjen van der Horst komt het ontslag van Sessions dan ook niet als een verrassing. "Trump durfde hem heel lang niet te ontslaan, omdat het te veel ophef zou veroorzaken", zegt hij in het NOS Radio 1 Journaal. "Met dit ontslag hoopt hij weer grip te krijgen op het Rusland-onderzoek." Dat onderzoek richt zich op Russische inmenging in de Amerikaanse presidentsverkiezingen van twee jaar geleden.
Gemarteld en vernederd
In tweets en interviews liet Trump geen spaan heel van Sessions. Brink: "Hij heeft hem een jaar lang gemarteld en vernederd. Zoiets is eigenlijk nog nooit voorgekomen. Soms lees je jaren later in memoires dat er achter de schermen wat gedoe is geweest, maar dat een president zijn eigen minister van Justitie zo aanviel, is niet eerder gebeurd."
In alle politieke situaties zou het terugtrekken uit het onderzoek verwacht en gepast zijn, maar de enige die het niet accepteerde was Trump, zegt Brink. "Het geeft aan hoe onorthodox Trump is, het compleet vernederen van je eigen minister, met grove taal, toont dat Trump geen enkele loyaliteit kent."
Dat terwijl Sessions eigenlijk een van zijn trouwste bondgenoten was, memoreert Brink. "Toen Trump zichzelf in 2015 kandidaat stelde en niemand hem eigenlijk serieus nam, was Sessions het eerste lid van het Congres dat zijn kandidatuur steunde, die mee op campagne ging. Hij dacht in Trump eindelijk een woordvoerder gevonden te hebben van ideeën die hij jarenlang had. En Trump beloonde hem met de post van Justitie."
Een van de trouwste ministers
Sessions voerde het beleid van Trump met verve uit, zegt Brink. "Hij heeft een keiharde strijd tegen drugs gevoerd, de illegale migratie hard aangepakt, en daarnaast heeft hij geen schandalen veroorzaakt. Sessions heeft eigenlijk nooit een uitglijder gemaakt, was een van de trouwe ministers en toch is hij degene die de wind van voren heeft gekregen."
Het is geen toeval dat Trump Sessions nu heeft gedwongen ontslag te nemen. Trumps adviseurs vroegen hem om voorafgaand aan de midterms vooral niet te veel reuring te veroorzaken, maar een campagne te voeren over zijn (economische) successen. "Dat heeft hij niet echt gedaan, doordat hij ook veel aandacht vroeg voor migratie en criminaliteit, maar naar dit advies heeft hij wel goed geluisterd. Hij heeft geen seconde gewacht en direct na de uitslag om zijn ontslag gevraagd. Dat laat niets aan helderheid over. Het is eigenlijk de dag die je wist dat zou komen."
En dus heeft Sessions vandaag zijn ontslagbrief bij de president ingeleverd. Daarin roemde hij de toegewijde mensen bij politie en justitie, onderzoekers, aanklagers en zei dat het een eer was om te werken als minister. Diederik Brink: "Soms zeg je bij zoiets erbij dat je het een eer vond om de president te dienen, maar dat deed hij niet. Hier geen warme woorden voor Trump. Er spreekt geen warmte uit, maar die is er ook niet meer."
Rusland-onderzoek
Nu speelt nog de kwestie van het Rusland-onderzoek van de FBI, uitgevoerd door speciaal aanklager Robert Mueller. "Trump kan hém niet ontslaan", zegt Van der Horst. "Hij had onderminister Rosenstein van Justitie daar opdracht toe moeten geven, maar die verzet zich daar tegen. Het geval wil dat hij er nu niet meer over gaat. De chef-staf van Sessions, Matthew Whitaker, neemt de taken van Sessions voorlopig over. En de toezichthoudende functie op het onderzoek is overgeheveld van Rosenstein naar Whitaker."
Whitaker kan uiteindelijk bepalen wat er met het onderzoeksrapport van Mueller gebeurt. Van der Horst: "Of het wordt doorverwezen naar het Congres. Of dat het hele rapport in een heel diepe la verdwijnt. Hij kan het hele onderzoek ongedaan maken." De kans daarop is best aanwezig. "Whitaker staat bekend als een loyalist van Trump. Die noemde het onderzoek eerder ook een heksenjacht en suggereerde in het verleden dat de financiën voor het Rusland-onderzoek moeten worden afgeknepen."
Opvallend is ook de afwezigheid van gemor onder Republikeinen. "Eerder dit jaar verzetten ze zich zeer fel tegen een eventueel ontslag van Sessions. Een senator zei zelfs dat de president "er een zeer grote prijs" voor zou betalen", weet Van der Horst. "Maar nu is het doodstil. En na deze verkiezingen is er een Republikeinse fractie vol met loyale Trumpisten. De steun voor Sessions lijkt volledig te zijn weggesmolten."
