Volg dit verhaal
In het kort
- Democraten winnen Huis van Afgevaardigden
- Republikeinen weer meerderheid in Senaat
- Definitieve uitslagen in de loop van woensdag
- Verlies meerderheid Huis heeft grote gevolgen voor regering-Trump
Hoewel de stemmen uit de meeste staten aan de Amerikaanse westkust nog moesten binnenkomen, was rond 5.00 uur (Nederlandse tijd) duidelijk dat de Republikeinse meerderheid in het Amerikaanse equivalent van de Tweede Kamer overgaat naar de Democraten.
Rond 9.30 uur (Nederlandse tijd) was de drempel van 218 zetels, het aantal dat nodig is voor een meerderheid in het Huis, gehaald door de Democraten. De laatste keer dat de partij de meerderheid had, was van 2009 tot 2011, de eerste twee jaren onder de voormalige president Barack Obama.
De gevolgen van een Democratische meerderheid in het Huis voor de regering van Trump zijn moeilijk in te schatten.
Nieuwe wetgeving heeft de goedkeuring van beide kamers van het Congres nodig. Het is onwaarschijnlijk dat de Democratische afgevaardigden makkelijk te porren zullen zijn om wetsvoorstellen te steunen die aansluiten bij Trumps beleidsagenda tot dusver. Het resultaat is waarschijnlijk politieke verlamming. Dat zal een grote stempel drukken op de tweede helft van de eerste termijn van de president.
Daarnaast maken hooggeplaatste Democraten geen geheim van hun voornemen de handel en wandel van Trump onder een vergrootglas te leggen. Ze willen onder meer gaan kijken of Trumps zakenbelangen, waar hij volgens critici niet genoeg afstand van heeft genomen toen hij president werd, tot gevallen van belangenverstrengeling hebben geleid.
Met de meerderheid in het Huis winnen de Democratische afgevaardigden ook de mogelijkheid om getuigen te dagvaarden en documenten op te vragen - bevoegdheden die voorheen werden geblokkeerd door de Republikeinen.
Trump staat niet helemaal buitenspel
Helemaal buitenspel staat de Amerikaanse president niet. De Democratische meerderheid in het Huis heeft vooral grote gevolgen voor de wetgevende agenda van de Republikeinse partij, maar de electorale belofte waar de regering-Trump op drijft - het benoemen van conservatieve rechters - komt niet in gevaar, omdat dit een senaatsproces is.
Ook kan Trump nog steeds presidentiële decreten (executive orders) uitvaardigen. Dat zijn opdrachten aan de federale overheid (denk bijvoorbeeld aan het inreisverbod voor inwoners van verschillende islamitische landen of het verbod op transgender militairen), waar het Huis van Afgevaardigden niets over te zeggen heeft.
Senaatsmeerderheid blijft in Republikeinse handen
De meerderheid in de Senaat blijft in Republikeinse handen, zoals op voorhand al werd verwacht. Door het 'gefaseerde' kiessysteem waren slechts 35 van de 100 zetels in het Amerikaanse equivalent van de Eerste Kamer beschikbaar voor verkiezing. 26 van die zetels waren in Democratische handen, wat betekende dat zij al die zetels moesten behouden en twee Republikeinse zetels moesten overnemen, een opgave die te groot bleek.
Ondanks een veelbelovend begin in sommige staten - zoals Texas, waar Democraat Beto O'Rourke beter dan verwacht presteerde tegen de Republikeinse ingezetene Ted Cruz - werd al snel duidelijk dat de Republikeinen zich geen zorgen hoefden te maken. Het verlies van twee Democratische senaatszetels in Indiana en North Dakota bezegelde de uitkomst.
Democraat Beto O'Rourke na zijn verlies in Texas (Foto: AFP)
Naast de landelijke parlementsverkiezingen werden in 36 staten ook gouverneurs gekozen. De Democraten, voorheen ondervertegenwoordigd, wisten ook hier enkele belangrijke overwinningen te behalen. In Michigan werd de Democrate Gretchen Whitmer verkozen en in Illinois legde de zittende Republikeinse gouverneur Bruce Rauner het af tegen zijn uitdager, J.B. Pritzker, de steenrijke erfgenaam van de familie achter hotelketen Hyatt.
De Republikeinen scoorden wel in Florida, waar Trump-aanhanger Ron DeSantis van de Democraat Andrew Gillum won. Gillum, die geldt als het jonge talent binnen zijn partij, zou met winst de eerste Afro-Amerikaanse gouverneur van de staat Florida zijn geworden.
Ook in Georgia hebben de Republikeinen de winst binnengehaald. Het is Stacey Abrams niet gelukt om de eerste vrouwelijke Afro-Amerikaanse gouverneur ooit te worden, terwijl ze in de peilingen ruim voorstond op haar Republikeinse tegenstander Brian Kemp.
Meest diverse tussentijdse verkiezingen
De midterms kenden dit jaar een kandidatenveld dat werd gekenmerkt door een grote diversiteit. Een recordaantal vrouwen, niet-witte Amerikanen en lhbt'ers stelde zich verkiesbaar, voornamelijk aan Democratische zijde.
De Democraat Jared Polis uit de staat Colorado wordt de eerste openlijk homoseksuele gouverneur in de geschiedenis van het land en zijn partijgenoten Rashida Tlaib uit Michigan en Ilhan Omar uit Minnesota worden de eerste vrouwelijke islamitische congresleden. Sharice Davids uit Kansas wordt het eerste vrouwelijke indiaanse lid van het Huis. Oud-MMA-vechter Davids is daarnaast openlijk lesbisch.
De 62-jarige Christine Hallquist moet haar verlies nemen. Ze verloor de race om het gouverneurschap van Vermont van haar Republikeinse tegenstander Phil Scott. De Democratische Hallquist zou de eerste transgender gouverneur van de VS zijn geworden. Ze viel op door haar uitgesproken linkse verkiezingsprogramma.
NUjij: Uitgelichte reacties