Italië is ‘too big to save’, maar dat maakt de Italiaanse regering niet uit

Giovanni Tria zal zich vandaag in Brussel wellicht voelen zoals Gianis Varoufakis zich in 2015 heeft gevoeld: totaal geïsoleerd. De Italiaanse minister van financiën zal in de eurogroep-vergadering vanmiddag unanieme kritiek krijgen van zijn achttien ambtgenoten uit de andere eurolanden. Steen des aanstoots is de Italiaanse ‘feestbegroting’ voor volgend jaar, die is afgekeurd door de Europese Commissie. Dat was een primeur in de geschiedenis van de muntunie.

Griekse zomercrisis

In 2015 was het de Griekse minister Varoufakis die geheel alleen stond. De Italiaanse rebellie van nu roept wel meer herinneringen op met de Griekse zomercrisis van drie jaar geleden. Maar op veel vlakken gaat die vergelijking mank.

Met Griekenland stonden de andere landen geregeld voor de vraag: moeten we dat land voor een faillissement behoeden of niet? Dat dilemma is met Italië niet aan de orde. Een eventueel failliet Italië is met een staatsschuld van zo’n 2,25 biljoen euro te groot om te redden, too big to save.

Die schuld is bovendien grotendeels in handen van Italiaanse instanties en beleggers, terwijl in het geval van Griekenland vooral Franse en Duitse banken veel grotere belangen hadden.

Dus zullen de ministers van financiën, onder wie CDA’er Wopke Hoekstra, vandaag om heel andere redenen boos zijn op de man uit Rome dan destijds op diegene uit Athene. Ze vinden dat Italië met deze begroting onverantwoorde risico’s neemt, niet alleen voor de stabiliteit van de eigen economie maar ook voor het vertrouwen in de gehele eurozone.

Het is ook een principekwestie: hoe kunnen de eurolanden toestaan dat een lid van de club een loopje neemt met de onderling afgesproken regels en daar nog genoegen in schept ook?

In haar begroting laat de Italiaanse regering (bestaande uit de populistische Lega en de anti-establishment-Vijfsterrenbeweging) het tekort oplopen tot 2,4 procent, drie keer zo hoog als de vorige regering heeft toegezegd. Dat gebeurt onder meer door de pensioenleeftijd te verlagen, een gegarandeerd ‘burgerinkomen’ in te voeren en bepaalde belastingen te verlagen.

Democratische wens

Met dat beleid geven wij simpelweg gevolg aan de verkiezingsuitslag van maart, stelt de regering, en die democratische wens geeft zij voorrang boven de Europese begrotingsregels. Dat geluid doet wel weer denken aan de Griekse rebellie van 2015. ‘En onze democratieën dan?’ zullen de andere achttien ministers vandaag opnieuw roepen. Of, zoals voorzitter Jean-Claude Juncker van de Europese Commissie vorige week zei: “Hoe is het mogelijk dat een land van de eurozone bewust en gedecideerd zegt dat het niet geïnteresseerd is in het grote geheel?”

Italië heeft nog ruim een week om een nieuwe begroting in te dienen. Niets wijst erop dat Rome daarop zwoegt. Die weigering kan tot sancties leiden. Maar dat is een langdurig traject dat bovendien de Italiaanse anti-EU-stemming alleen maar verder zal vergroten.

‘Hanze-liga’ laat zich weer horen

In de eurogroep-vergadering van vandaag komt ook (voor de zoveelste keer) de hervorming van de eurozone aan de orde, met name de opwaardering van het noodfonds ESM tot een Europees Monetair Fonds. Onder aanvoering van minister Hoekstra (CDA) hebben tien overwegend noordelijke landen (samen de ‘Hanze-liga’ genoemd, naar het middeleeuwse handelsverbond tussen steden) vrijdag hun steun uitgesproken voor die hervorming, maar daaraan ook strenge voorwaarden verbonden. Zoals dat al bij banken gebeurt, moeten ook eurolanden in nood eerst de (obligatie)houders van hun staatsschuld en andere investeerders hun verlies laten nemen. Pas daarna mag het ESM te hulp schieten, aldus de tien landen.

Interview met dijsselbloem vervalst

Ook in het begrotingsconflict tussen Brussel en Rome wordt bij de informatieverstrekking geen middel geschuwd. Dieptepunt was vorige week een vervalste bewerking van een interview dat oud-eurogroepvoorzitter Dijsselbloem had met de Amerikaanse nieuwszender CNBC. Een Italiaanse website had hem via een voice-over laten zeggen dat de financiële markten openlijk streven naar het ondermijnen van de Italiaanse financiën, ‘zodat de rente op de staatsschuld stijgt’. In werkelijkheid had Dijsselbloem niets gezegd dat daar ook maar in de verste verte op lijkt. Regeringspartij Vijfsterrenbeweging deelde de vervalsing op sociale media, als ‘bewijs’ dat Italië slachtoffer is van een internationaal complot.

Lees ook:

Italië laat tekort verder oplopen

Het was feest, in de kleine uurtjes van donderdagnacht, bij de parlementsleden en ministers van regeringspartij Vijfsterrenbeweging. Ze stonden voor het parlement in hartje Rome te klappen en met vlaggen te zwaaien. De partij heeft na lang touwtrekken voor elkaar gekregen dat Italië de komende jaren niet bezuinigt, maar tientallen miljarden extra gaat uitgeven.