Speciaal aanklager Robert Mueller zit niet stil, ondanks radiostilte

Dat is geen toeval. Als een aanklager een politiek gevoelige kwestie onderzoekt, zo is de regel bij het ministerie van justitie, dan mag hij in de laatste twee maanden voor de verkiezingen geen geruchtmakende stappen zetten tegen iemand die in die verkiezingen kandidaat is. Als een Congreslid of kandidaat daarvoor van corruptie wordt verdacht, dan kan de arrestatie pas na de verkiezingen plaatsvinden. Dat moet voorkomen dat de kiezers de indruk krijgen dat het ministerie de uitslag probeert te beïnvloeden.

Niet stilgezeten

Het betekent niet dat Mueller heeft stilgezeten. Hij heeft verscheidene keren Paul Manafort verhoord, de ex-campagnevoorzitter van Trump, die na een veroordeling voor financiële misdrijven besloot mee te werken met het onderzoek. En hij onderzoekt de rol van een ex-collega van Manafort en vriend van Trump, Roger Stone, bij de presidentsverkiezingen. Mueller heeft een andere prominente ex-medewerker van Trump, Steve Bannon, ondervraagd over Stone’s mogelijke activiteiten als contactpersoon tussen de campagne-organisatie van Trump en WikiLeaks. Die organisatie hielp Trump verkozen te worden door e-mails van de Democraten te lekken, die waren buitgemaakt door Russische hackers.

Na dinsdag, de dag van de verkiezingen voor het Congres, kan Mueller weer vol gas geven en in de Amerikaanse media wordt druk gespeculeerd over de vraag welke kant het opgaat. Hij zou in theorie meteen met een deelrapport kunnen komen. Hij heeft de opdracht te onderzoeken of en hoe Rusland de verkiezingen probeerde te beïnvloeden; wie van de campagne-organisatie van Donald Trump daarbij betrokken was; of er pogingen zijn gedaan om die zaak voor justitie te verbergen en of er nog andere misdrijven een rol spelen. Als Mueller op een van die vier punten denkt klaar te zijn, dan kan hij zijn conclusies alvast aan de openbaarheid prijsgeven.

Mueller zou ook kunnen doorgaan op de weg die hij de afgelopen anderhalf jaar al bewandelt: personages die een rol speelden in de verkiezingscampagne aanklagen voor misstappen die hij heeft ontdekt, en hen dwingen te getuigen, in ruil voor strafvermindering. Stapsgewijs is Mueller zo steeds dichter bij Trump zelf gekomen: niet alleen zijn voormalige campagneleider Manafort werkt nu volop mee, maar ook zijn voormalige adviseur nationale veiligheid, Michael Flynn, en zijn vroegere advocaat Michael Cohen doen dat.

Of is Mueller al een stuk verder? Deze week kwam website Politico met een intrigerende observatie. In rechtszalen in Washington DC, zo valt uit zittingsagenda’s op te maken, is een strijd gaande tussen Mueller en een onbekende, kennelijk zeer belangrijke persoon, die is gedagvaard om te getuigen voor een jury, maar bij de rechter heeft verzocht om daarvan verschoond te worden.

Grand jury

In federale strafzaken over zware misdrijven is het een jury van gewone burgers, om precies te zijn een grand jury van 16 tot 23 personen, die de aanklacht officieel indient na het horen van getuigen. Om te zorgen dat niemands reputatie wordt beschadigd door een onderzoek dat op niets uitloopt, zijn de beraadslagingen geheim. Wie de persoon is die niet wil getuigen, is dus niet bekend, en ook niet waarom die vindt dat hij niet hoeft te komen. Om dezelfde reden zijn de rechtbankzittingen waarin de getuige opkomt voor zijn recht om te zwijgen niet openbaar.

De zaak wordt kennelijk hoog opgenomen, analyseerde een voormalige federale aanklager, Nelson Cunningham, in Politico. Nadat de rechtbank in Washington DC de onwillige getuige ongelijk gaf, stapte die naar het hof van beroep in Washington. Daar werd de zaak opvallend voortvarend aangepakt: een verzoek om de uitspraak van de rechtbank te schorsen, werd al binnen een paar dagen behandeld.

En toen die uitspraak ook negatief was voor de getuige, bleven de ongewone gebeurtenissen zich opstapelen: de onwillige getuige vroeg of het voltallige hof van beroep, alle tien de rechters, naar het schorsingsverzoek wilde kijken. Dat verzoek werd nog ingewilligd ook. Maar één rechter, Gregory Katsas, houdt zich er op eigen verzoek buiten. Hij is de enige van de tien die door Donald Trump is benoemd, en was voor die tijd een van de juridische adviseurs van de president.

De conclusie van Cunningham: het moet haast wel Donald Trump zelf zijn, die is gedagvaard om onder ede te getuigen over wat hij deed en weet met betrekking tot de Russische inmenging in de verkiezingscampagne en eventuele pogingen om dat te verdonkeremanen. Mueller deed dat ‘stilletjes en met vaart, weigerend de radiostilte te verspillen waartoe hij gedwongen was door de verkiezingen. Het klopt allemaal precies’ concludeert Cunningham.

Zijn speculatie bleef niet onweersproken. “Compleet onwaar”, noemde Trumps advocaat Jay Sekulow het verhaal. “Er is geen dagvaarding en er wordt niet geprocedeerd.” Ook zijn collega Rudy Giuliani meldde dat er ‘nog geen snippertje waarheid’ in het verhaal zit.

Maar Trump en zijn advocaten zijn bepaald niet in hun eerste leugen gestikt, zo hebben de Amerikanen de afgelopen anderhalf jaar kunnen vaststellen. En waar de verslaggevers en de analist van Politico op kunnen wijzen, is dat de rechtbankrol in elk geval niet liegt: iemand die in Washington DC zeer veel gewicht in de schaal legt, is door Robert Mueller opgeroepen. En die persoon lijkt het getuigen niet te mogen weigeren.

Lees ook: 

Heeft Trump zijn wapen tegen aanklager Mueller gevonden?

John Brennan, voormalig directeur van de CIA, kon weleens zijn recht kwijtraken om van overheidsgeheimen op de hoogte worden gebracht, zo dreigde Trump in juli. En afgelopen week voerde hij dat dreigement uit.