Kardinaal Eijk, een prijs kun je weigeren
Goed nieuws over de katholieke kerk is tegenwoordig een schaars goed, dus toen ik hoorde dat ‘onze’ kardinaal Wim Eijk in Rome een prijs uitgereikt zou krijgen, vond ik dat ik daarbij niet mocht ontbreken.
De plechtige ceremonie zou plaatsvinden in de grote aula van de Pauselijke Urbaniana Universiteit. Laat dat nou net om de hoek zijn van het appartement waar ik in Rome altijd verblijf.
Ik moest een tunnel door en dan meteen schuin een heuvel op. Mijn gedachten gingen naar de lichte consternatie die rond deze uitreiking was ontstaan. Eijk zou de cultuurprijs van de Italiaanse ‘Fondazione Giuseppe Sciacca’ krijgen. Sciacca was een student die omkwam bij een parachutesprong en – volgens de stichting die zijn naam draagt – tijdens zijn leven ‘blijk gaf van een sterke morele integriteit’.
Het was een uitgelezen kans voor de kardinaal om het standpunt van de katholieke kerk over vluchtelingen voor het voetlicht te brengen
Eerdere winnaars van de cultuurprijs waren onder anderen paus Benedictus XVI, de Ghanese kardinaal Turkson en zijn Italiaanse collega Angelo Bagnasco, aartsbisschop van Genua en voormalig voorzitter van de Italiaanse bisschoppenconferentie.
Hier geldt: geen namen om je voor te schamen.
Maar toen bleek dat de erevoorzitter van de Fondazione Giuseppe Sciacca niemand minder was dan kardinaal Raymond Burke, een man met een roestvrijstalen geloof en de ongekroonde aanvoerder van het anti-Franciscuskamp in de rooms-katholieke kerk, ontstond er wat gemor hier en daar. Burke gaf homoseksuele priesters de schuld van de misbruikcrisis in de kerk. Zo’n man dus. Zeg op een feestje van kritische katholieken dat je Burke bewondert en binnen tien seconden komt iemand je jas brengen.
Politie
Wat me opviel toen ik bij de ‘Urbaniana’ aankwam, was dat er zoveel politie op de been was. Dat was vanwege een andere man die in de ogen van nogal wat mensen die prijs enigszins verdacht maakte: de Italiaanse minister van binnenlandse zaken Matteo Salvini, de omstreden leider van de extreemrechtse Lega-Nord. Salvini staat bekend om zijn harde houding tegenover immigranten en voerde campagne met ‘basta invasione’ (stop de invasie). Juist hij zou de prijs aan Eijk uitreiken.
Deze wonderlijke samenloop van omstandigheden leek me een uitgelezen kans voor de kardinaal om het standpunt van de katholieke kerk over vluchtelingen, zo voortreffelijk verwoord in een brief van de Nederlandse bisschoppen uit 2015, voor het voetlicht te brengen. ‘Wij hebben als mens en christen de plicht om vluchtelingen, medemensen in nood, de helpende hand toe te steken,’ stond in die brief te lezen.
Bij de ingang van de universiteit stonden mannen in zwarte pakken met oortjes in. ‘Of ik op de lijst stond’, vroegen ze. Nee, moest ik toegeven. Ik zei nog dat ik uit Utrecht kwam, net als Eijk, maar dat maakte geen indruk. Mismoedig droop ik af. Door een grote parkeergarage liep ik terug naar huis. Onderweg passeerde ik keurig geklede echtparen die op weg waren naar het feestje dat ik misliep. Ze moesten moeite doen om de zwervers te ontwijken die bij de betaalautomaten van de garage hun roes aan het uitslapen waren.
Weiger het werk niet
Diezelfde avond zag ik op Twitter een foto van de feestzaal. Kardinaal Eijk zat op de eerste rij, met naast hem Salvini. Later gaf het aartsbisdom Utrecht de toespraak vrij die Eijk had gehouden. Hierin sprak hij zijn ‘zeer grote dankbaarheid’ uit jegens de jury: ‘Ik zeg met diepe overtuiging dat deze onderscheiding op de eerste plaats aan de Heer Jezus Christus is toegekend. Hij heeft mij geroepen tot het priesterschap en het bisschopsambt. En dat niet alleen: Hij heeft mij ook de genade en de kracht gegeven om priester en vervolgens bisschop te zijn en de genade om hierin te volharden.’
De kardinaal citeerde vervolgens zijn wapenspreuk: ‘Noli recusare laborem’. ‘Weiger het werk niet’, in goed Nederlands. Eijk doelde op het lijden en de inspanningen waarmee hij te maken heeft bij zijn werk als bisschop. Daar hoor je mij dus niet over. Over die inspanningen en dat lijden.
Ik hou van bisschoppen met een sterke morele integriteit. Voor veel mensen is Eijk dat. Maar het had die hele uitreiking wat belangwekkender gemaakt als hij in die goed gevulde zaal de relatie tussen het evangelie van Jezus Christus en de opvang van vluchtelingen ter sprake had gebracht. Of beter nog, wanneer hij op een andere manier een moreel hoogstaande daad had gesteld.
Het werk niet weigeren is één ding, maar een prijs weigeren kan het overwegen waard zijn.
Columnist Stijn Fens schrijft over katholicisme.