"Het uur slaap dat we er nu bij krijgen, is niet zo'n probleem. Ik denk dat het uur slaap dat we in het voorjaar missen een groter probleem is", stelt Bert van der Horst, hoogleraar chronobiologie en gezondheid van het Erasmus MC. Maar toch leidt ook het terugzetten van de klok tot ontregeling van onze biologische klok.
"Die biologische klok regelt onze slaap-waakcyclus", legt Van der Horst uit. Winni Hofman, slaaptherapeut en docent aan de Universiteit van Amsterdam, noemt die biologische klok in ons brein de 'masterklok'. Volgens haar stuurt die 'masterklok' allerlei kleine klokjes in ons lichaam aan. "Door de tijd te veranderen, gaan al die kleinere klokjes ongelijk lopen. Want de ene klok heeft meer tijd nodig om te wennen dan de andere klok. Dat is niet fijn voor je lichaam."
Hoe snel je lichaam gewend is aan de nieuwe tijd verschilt volgens Hofman per persoon. "De een heeft daar twee of drie dagen voor nodig, de ander een week." Hettestpanel.nl vroeg op NU.nl aan bijna tienduizend mensen of ze last hebben van de overgang van zomer- naar wintertijd. 27 procent zegt het heel vervelend te vinden en 19 procent vindt het vervelend. Van deze 46 procent die last heeft van het verzetten van de klok, zegt 68 procent door het verzetten van de klok uit zijn of haar ritme te raken.
Zet de klok eerst een half uur terug
Om snel aan het nieuwe ritme gewend te raken, kan het volgens Gerard Kerkhof, hoogleraar psychofysiologie aan de Universiteit van Amsterdam, handig zijn om de klok niet direct een uur terug te zetten, maar eerst een half uur. "Ik weet dat het aan dovemansoren gericht is, want de meeste mensen trekken zich op zondag niks van het verzetten van de klok aan en gaan door met wat ze normaal doen. Maar dan komt maandagochtend de man met de hamer."
"Als je de klok in twee stapjes terugzet, maak je het jezelf makkelijker", gaat Kerkhof verder. "Dat maakt het op maandagochtend gemakkelijker om aan de tijdsverandering te wennen. De speling die je door het uur extra krijgt, zou ik niet voor de volle 100 procent benutten."
Mensen met kinderen raadt Kerkhof hetzelfde aan. "Ik zou ze ook het signaal geven wanneer ze naar bed moeten en wanneer ze moeten eten." Kinderen merken met name de verschuiving van het eetmoment, zegt Hofman. "Doordat het interne ritme op de zomerstand staat, hebben kinderen eerder honger. De eetmomenten al wat verschuiven voorafgaand aan het verzetten van de klok, helpt kinderen sneller te wennen."
Slechts 15 procent bereidt zich voor op verzetten klok
Uit de resultaten van hettestpanel.nl blijkt dat slechts 15 procent van de ondervraagden zich voorbereid op het verzetten van de klok. "Ik moet zeven verschillende medicijnen per dag innemen en voor vier medicijnen zijn de voorgeschreven tijden belangrijk. Ik ben bezig geweest om de tijden per dag langzaam te veranderen. Gemiddeld verschuif ik dat vijf tot tien minuten per dag", zegt een van de respondenten.
Van de ondervraagde ouders laat 14 procent kinderen voor het verzetten van de klok al op andere tijden eten en slapen. 34 procent vertelt kinderen een dag van tevoren dat de klok verzet wordt en 39 procent doet niets anders dan anders.
De klok wordt in de nacht van zaterdag op zondag mogelijk voor een van de laatste keren verzet, want binnen de Europese Commissie gaan er sterke geluiden op om de winter- en zomertijd snel af te schaffen. De EU-landen beraden zich nu op welke tijd ze willen hanteren. Uiterlijk in maart moeten de lidstaten de keuze bekendmaken.
(Foto: Thinkstock)
Wintertijd dichtst bij onze natuurlijke tijd
Voor Hofman is het duidelijk: "Het zou de wintertijd moeten worden, omdat die tijd het dichtst bij onze natuurlijke tijd zit." Het krijgen van genoeg zonlicht in de winter speelt daar volgens haar een belangrijke rol in. "Zonlicht is ontzettend belangrijk voor onze biologische klok. Als we de zomertijd aanhouden, gaat de zon in de winter pas tegen 10.00 uur op. Dan zijn de meesten allang aan het werk of zitten op school."
Zo'n late zonopkomst werkt depressies en andere ziektes in de hand. Een verschuiving van ritme kan leiden tot diabetes type 2 en hart- en vaatziekten. "De kleine 20 procent van de bevolking die in ploegendienst werkt, kost het al hun gezondheid. Waarom zouden we ook de rest van de bevolking dat risico laten lopen?", vraagt Kerkhof zich af. Ook hij heeft een voorkeur voor de wintertijd, de tijd waar we vanaf zondag dus weer in leven.
We kunnen wel stellen dat het verzetten van de klok niet werkt
'In beton gieten dat we tijd niet meer veranderen'
Hoewel deskundigen een voorkeur hebben voor de wintertijd is er onder de ondervraagden van hettestpanel.nl minder consensus. Van de respondenten kiest 43 procent voor de wintertijd, maar 42 procent wil dat de zomertijd permanent wordt ingevoerd. Wel is een meerderheid voor het afschaffen van het twee keer per jaar verzetten van de klok (66 procent). Bijna 30 procent wil niet dat de zomer- of wintertijd wordt afgeschaft.
In 1916 werd de zomertijd ingevoerd en in 1946 werd dat systeem weer afgeschaft, waarna het in 1977 weer werd ingevoerd. Maar nu dreigt dus weer afschaffing. Hofman : "Laten we nu in beton gieten dat we de tijd niet meer moeten veranderen. We kunnen wel stellen dat is gebleken dat het niet werkt. Het wekt ook de indruk dat we met de tijd eindeloos kunnen sjoemelen en dat is gewoon niet zo."