“Hyperalarmerende” studie waarschuwt voor massaal verdwijnen insecten

In 2014 schatte een internationaal team van biologen dat het aantal insecten zoals bijen en kevers in 35 jaar met 45 procent achteruit was gegaan. In Europa, waar de meeste langetermijnstudies werden uitgevoerd, bleken de aantallen in vrije val. In Duitse natuurreservaten bijvoorbeeld, zou het aantal vliegende insecten de jongste decennia met 76 procent gedaald zijn.

Een nieuw onderzoek in een ongerept nationaal woud in Puerto Rico heeft nu aan het licht gebracht dat ook daar de aantallen insecten dramatisch terugvallen. En dat ook dieren die zich voeden met insecten aan het verdwijnen zijn. Dat staat te lezen in het wetenschappelijke tijdschrift Proceedings of the National Academy of Sciences.


Bioloog Bradford Lister en ecoloog Andres Garcia – de wetenschappers achter de studie – bestuderen de insecten in het regenwoud van Puerto Rico al sinds de jaren 70. “We trokken er in 1976 en 1977 heen om het aantal dieren in kaart te brengen”, aldus Lister. “De insecten, insecteneters, de vogels, de kikkers en de hagedissen. Bijna 40 jaar later gingen we terug.”

Het was niet wat ze zagen, maar wat ze níét zagen dat hen grote zorgen baarde. “Het werd meteen duidelijk toen we het woud introkken”, gaat hij verder. “Er waren minder vogels en nog amper vlinders.”

Weer maakten de twee wetenschappers een inventaris van de insecten en andere ongewervelden in het regenwoud. Ze vingen die door bordjes met een plakkerige substantie op de grond te plaatsen en ongeveer een meter hoog in de bomen. Ze gingen ook honderden keren met netten door de vegetatie om de ongewervelde dieren te vangen die daarin leefden.

Wat bleek? De biomassa – het droge gewicht van alle gevangen ongewervelden – was enorm achteruitgegaan tussen 1976 en het heden. Tot een vierde of een achtste van wat het ooit was. In de vallen met kleverige substantie zaten in 2013 zelfs 60 keer minder dieren dan in 1977. “Alle aantallen gingen sterk naar beneden”, aldus Lister. “Van motten, vlinders en sprinkhanen tot spinnen.”

De onderzoekers vingen ook anolishagedissen, die ongewervelde dieren eten. In vergelijking met de jaren 70 waren er ruim 30 procent minder. Sommige soorten waren zelfs verdwenen.

Insectenetende vogels en kikkers kregen ook klappen. Eerder onderzoek toonde aan dat het aantal vogels met de helft terugviel tussen 1990 en 2005. Lister en Garcia bekeken de data die betrekking hadden op insecteneters. Waar de bergkwartelduif – die fruit en zaden eet – nog evengoed was vertegenwoordigd als 15 jaar eerder, was het aantal Puertoricaanse todies – die bijna alleen maar insecten eten – gedaald met 90 procent.

Volgens de onderzoekers is het klimaat de grote boosdoener. In dezelfde 40 jaar dat het aantal geleedpotigen crashte, steeg de gemiddelde maximumtemperatuur in het regenwoud met 2 graden. De temperatuur in de tropen is vrij constant en de ongewervelden die er leven kunnen zich heel moeilijk aanpassen aan afwijkingen. Insecten kunnen er hun interne warmte immers niet regelen.

“Deze studie is een belangrijke waarschuwing”, aldus David Wagner, een expert in het behoud van ongewervelden aan de universiteit van Connecticut die niet bij het onderzoek betrokken was. “Het fenomeen zou dus nog veel omvangrijker kunnen zijn dan we al dachten. En nog meer ecosystemen kunnen aantasten. Dit is een van de meest verontrustende artikels die ik al las. Ik denk trouwens dat de resultaten en waarschuwingen nog zwak uitgedrukt zijn. Het belang van hun ontdekking en de impact voor de ongewervelden is hyperalarmerend.”