Multivitaminen

Rineke Dijkinga, orthomoleculair therapeut – onderdeel van de natuurgeneeskunde: ,,De gedachte ‘baat het niet, dan schaadt het niet’ gaat voor veel supplementen niet op, zeker niet als je ze in een hoge dosering lange tijd slikt. Er bestaat in je lijf een ingenieuze balans tussen vitamines, mineralen en spoorelementen. Lukraak ijzer slikken kan bijvoorbeeld de zinkbalans verstoren. Een multivitamine van goede kwaliteit bevat alle stoffen in een lage, veilige en uitgebalanceerde dosering.’’

Diëtist en voedingswetenschapper Marijke Berkenpas: ,,Specifieke, hoog gedoseerde supplementen slikken, kan inderdaad schadelijk zijn. Multivitaminen hebben geen enkel bewezen effect om chronische ziekten te voorkomen. Vitaminen kun je het beste uit eten halen. Als jij gezond bent en gevarieerd eet, komt een vitaminetekort vrijwel niet voor. Als je supplementen slikt, neem dan niet meer dan de aanbevolen dagelijkse hoeveelheid.”

Vitamine C

Dijkinga: ,,Veel voedingsstoffen zaten vroeger overdadig in ons eten, nu minder. Ons eten kan maanden naar ons bord onderweg zijn, waardoor het bijvoorbeeld de meeste vitamine C verliest. Wat ook een rol speelt, is dat de biodiversiteit in de grond afneemt: de bodem verarmt. Ons lichaam verbruikt door chronische stress veel vitamine C, maar ook B en magnesium. Ik zie dat gebeuren bij gestreste cliënten. Ik vind dat ik ze dat moet vertellen.”

Berkenpas: ,,Iemand die verkouden is, haalt een potje vitamine C bij de drogist. Dat helpt niet veel. Als je twee weken verkouden bent, herstel je hoogstens één dag eerder. Dan kun je beter gewoon gezond eten. Een sinaasappel bevat bijvoorbeeld ook voldoende vitamine C.’’

Magnesium

Rineke Dijkinga: ,,Magnesium is wat de brandstof is voor de auto. Het mineraal wordt in ruim driehonderd lichaamsprocessen gebruikt. Al door een klein tekort draait je stofwisseling op een lager pitje, waardoor je energie verliest. Veel Nederlanders krijgen onvoldoende magnesium binnen. Dat komt door de bodemverarming en door een overdaad aan geraffineerd voedsel, suiker en stress. Sporters zweten het uit en verbruiken meer voor hun stofwisseling. Deze stof is dus van wezenlijk belang.”

Marijke Berkenpas is het daarmee oneens: ,,Magnesiumtabletten zijn een hype, maar een tekort kom je in de praktijk bijna nooit tegen. Dat komt omdat het bijna overal inzit, dus als je gevarieerd eet en geen medische afwijking hebt, is het risico op een gebrek klein. Deze supplementen zijn populair onder sporters, om spierkramp te voorkomen. Maar spierkramp kent meerdere oorzaken. De werking is nooit in studies bewezen.”

Eiwitpoeders

Dijkinga: ,,Fanatieke sporters kunnen zeker extra eiwitten gebruiken. Let wel op de kwaliteit van het eiwitpoeder, want vaak zit er veel verborgen suiker, fructose of zoetstof bij om de smaak te maskeren. Goedkoop is dan duurkoop. Fanatieke atleten moeten onthouden dat zij, naast eiwitten, een minstens even grote behoefte hebben aan gezonde vetten.”

Berkenpas: ,,Sporters hebben veel eiwit nodig, maar ze halen die vaak voldoende uit vlees, zuivel en de juiste plantaardige voeding. Topsporters hebben daar niet altijd genoeg aan. Zij drinken bijvoorbeeld eiwitshakes om te herstellen tussen intensieve trainingssessies. Poeders helpen daarbij. Voor de gemiddelde Nederlander die een paar keer per week sport, voegt het weinig toe.”

Foliumzuur

Dijkinga: ,,Foliumzuur is zeer belangrijk bij de zwangerschap. In theorie kun je het uit grote hoeveelheden groenten en fruit halen, maar een supplement is veiliger. Slik het niet als je niet zwanger bent: het kan de balans met B-vitaminen verstoren of een tekort aan B12 verbloemen.”

Berkenpas: ,,Begin met slikken als je zwanger wilt worden en ga door tot de tiende zwangerschapsweek. Foliumzuur vermindert het risico op aangeboren afwijkingen zoals een open ruggetje. Buiten dat zou ik het niet slikken, tenzij je er door medische problemen een gebrek aan hebt.”

Omega 3

Rineke Dijkinga: ,,Omega 3 is belangrijk voor je gezondheid en je energiehuishouding. Bij een tekort heb je minder fut en een verhoogd risico op ontstekingen. Bijna alle Nederlanders krijgen te weinig omega 3 en te veel omega 6 binnen, uit halvarine en bak- en braadvet. Je herstelt dat met een dieet met minder olie en boter en supplementen.”

Berkenpas: ,,Omega 3-vetzuren uit vis zijn interessant, omdat die zorgen voor een goede hersenontwikkeling en het gezichtsvermogen van de baby. Wie geen twee tot drie keer per week vette vis eet, kan een supplement slikken met omega 3-vetzuur DHA. Die vetzuren, gedestilleerd uit haring of makreel, zijn ook goed voor hart- en bloedvaten. Dat effect wordt in studies alleen gezien bij viseters, niet bij mensen die het in pilvorm gebruiken.”

Vitamine D

Dijkinga: ,,Tijdens de overgang maakt je lichaam minder van het hormoon oestrogeen aan, wat je kwetsbaarder maakt voor botontkalking. Vitamine D helpt hiertegen. Daarom wordt vrouwen na hun 40ste aangeraden supplementen te slikken. Mannen moeten dit na hun 70ste doen. Een extra dosis in de herfst en winter is voor elke Nederlander goed.”

Berkenpas beaamt dat: ,,Je slikt er niet snel te veel van. Deze vitamine bevordert de opname van calcium voor de botten. Kinderen hebben er tot hun 4de elke dag extra van nodig. Ouderen ook. Vitamine D is ook belangrijk voor mensen die niet vaak buitenkomen of een donkere huidskleur hebben.”

Isoflavonen

Dijkinga: ,,Deze stof zit in soja, lijnzaad en rode klaver. Het bevat fyto-oestrogeen, dat de afname van oestrogeen gedeeltelijk opvangt. Dat maakt overgangseffecten milder. Isoflavonen vind je in veel supplementen en kun je verder ook halen uit kiemen, kruiden, peulvruchten of onbespoten groenten en fruit.”

Berkenpas: ,,Soja-isoflavonen zijn een tijdlang omstreden geweest, omdat zij het risico op borstkanker zouden vergroten. Maar er is geen bewijs dat soja slecht is voor de gezondheid. Mogelijk helpt het. Persoonlijk zou ik het niet slikken. De langetermijneffecten zijn nog onbekend.”

Kurkuma

Dijkinga: ,,Veel Nederlanders hebben chronische ontstekingsziektes. Daarvan word je niet koortsig en rillerig zoals bij acute ontstekingen, maar krijg je blijvende klachten. Kurkuma bevat curcumine, een stof die in hoge doses ontstekingsremmend werkt. Daarom kan een supplement prettiger zijn dan er in grote hoeveelheden mee koken. Bespreek het wel met je drogist of apotheker als je medicijnen slikt, want het kan de werking van bloedverdunners beïnvloeden.”

Berkenpas houdt vast aan haar wetenschappelijke achtergrond: ,,Kurkuma zou tegen kanker helpen en ontstekingen remmen. Het onderzoek ernaar is veelbelovend, maar bestaat voornamelijk uit reageerbuisstudies. Het lichaam neemt curcumine moeilijk op. De stof verliest zijn functie als je het verwarmt. Er is nog meer onderzoek naar nodig.’’

B12

Dijkinga: ,,Een tekort heeft invloed op slaap, geheugen, stemming en energiepeil. B12-zuigtabletten en een maagzuurondersteunend supplement helpen, mits ze er geen maagzuurremmers bij gebruiken.”

Berkenpas: ,,Deze vitamine zit in dierlijke producten en het gros van ons heeft er geen tekort aan. Wie veganist wordt, teert vaak op een voorraadje in de lever, maar moet uiteindelijk tabletten slikken. Ongeveer een kwart van de ouderen heeft een B12-tekort en kan het beste langs de huisarts.’’