Wat we eten, heeft invloed op onze fysieke gesteldheid en op hoe we ons voelen en gedragen. Hier wordt steeds meer over bekend, vertelt eating designer en initiator van The Dutch Institute of Food & Design Marije Vogelzang.
"In de wetenschap is veel nieuwe kennis over onze darmbacteriën. Het effect daarvan gaat verder dan we dachten en is merkbaar in emoties en zelfs smaak. Je kunt je afvragen of we onszelf besturen of worden bestuurd door bacteriën", meent Vogelzang.
Het onderwerp bacteriën is een specifiek vakgebied in de wetenschap, maar de meeste mensen hebben er geen gevoel bij. "Zonder microben kunnen we niet leven, dan ga je dood. Ontwerpers kunnen een rol spelen in de bewustwording, om die kennis uit de wetenschap begrijpelijk en tastbaar te maken. Zij doen er daarnaast weer andere dingen mee dan wetenschappers. Dat kan inspirerend zijn."
'Smaak, geur en kleur veranderen door fermentatie'
Het draait daarnaast niet alleen om bacteriën in de darmen. Ook fermentatie is een populair onderwerp. Dit is het omzetten of afbreken van de grondstof van een product door micro-organismen, zoals bacteriën, schimmels en gisten. Zij gaan groeien door warmte en vocht, waardoor de smaak, geur en kleur veranderen. Brood en kaas zijn daar een goed voorbeeld van. "Veel koks zijn daar inmiddels mee bezig. Als je dingen op de juiste manier fermenteert, heeft het veel microben en dat is gezond."
Vogelzang wijst op de eeuwige strijd tegen de bacteriën. "We wassen onze handen veel en gebruiken bacteriedodende middeltjes. Maar we moeten eigenlijk een nieuw evenwicht creëren tussen mensen en bacteriën. Moeten we wel zo schoon zijn of moeten we juist meer weerstand opbouwen? Dat is een moeilijk onderwerp. In de tentoonstelling richten we ons daarom op deze vraag."
Micro-organismen in onze spijsvertering
De hoofdvraag die centraal staat in de tentoonstelling draait om wat ontwerpers kunnen doen met die kennis over micro-organismen in het spijsverteringskanaal, bij de voedselproductie en in de bodem. De expositie bestaat uit twee delen, legt Vogelzang uit.
Een deel wordt ingevuld door studenten van de Food Non Food-afdeling van de Design Academy. Zij hebben een interactieve experience gemaakt die de bezoeker zintuiglijk laat ervaren wat microben voor effect op je hebben. Dit onderdeel wordt nog verder ontwikkeld, dus gebruiken de studenten de input van bezoekers om hun werk te verbeteren. "Dat is niet educatief bedoeld, maar draait om het veranderen van je perspectief. We denken vanuit onszelf, maar een switch kan zinvol zijn. Ontwerpers kunnen daarbij helpen."
De andere helft van de expositie bestaat uit zeker acht projecten van ontwerpers die met eten werken. Zo laten Duitse studenten zien dat mensen algen kunnen laten groeien door ze elke dag te voeden met bacteriën uit hun adem en spuug. In een ander project wordt chocola ingezet. In dit concept krijgen mensen eerst een chocolaatje opgestuurd met daarin een nanorobot die de bacteriën in hun darmen analyseert. Op basis van de uitslag krijgen ze daarna chocolaatjes toegestuurd met daarin bacteriën die de darmflora verbeteren. Bezoekers kunnen ook luisteren naar muziek die wordt gemaakt door gistende zuurdesem.
Het is volgens Vogelzang belangrijk om over dit soort dingen na te denken. "Ook over onzichtbare dingen", vindt ze. Daarnaast is er veel te halen uit alledaagse middelen. "Kunstmest wordt volop gebruikt voor onze voedselproductie, maar het put de grond uit. We gebruiken onze plas en poep niet meer om aarde te voeden. Je kunt je eigen plas door middel van fermentatie gebruiken om mest te maken." Dit kan tijdens DDW in gang worden gezet. De bezoekers kunnen in een starterskit plassen om die na fermentatie als mest te gebruiken. "Ik hoop vooral dat dit alles mensen aan het nadenken zet."
De tentoonstelling Edible Visible van de Dutch Institute of Food & Design is tijdens Dutch Design Week de hele week te bezoeken bij De Witte Dame | Floor 1 in Eindhoven.