Is ‘goed’ snoep nou écht gezonder?

Zeven kinderen tussen de 4 en 10 jaar oud hebben zich op het strand van Katwijk verzameld rond een picknicktafel. De lunch is voorbij, nu mogen ze voor NRC snoep proeven, ‘verantwoorder’ snoep. Het lijkt op lekkers dat ze kennen: gummibeertjes, colaflesjes, smarties en zoetzure matjes. Anders dan snoep van Haribo en Nestlé, die de originele versies van dit snoepgoed maken, zitten er geen toegevoegde suikers in, geen synthetische kleur- en smaakstoffen, geen dierlijke gelatine. Vinden kinderen dit net zo lekker als ander snoep?

De colaflesjes krijgen een 10. Over de gummibeertjes zegt Hugo (7): „Het beertje gaat snel stuk als je erop bijt, dat klopt niet.” Gummibeertjes van Haribo hebben inderdaad een andere bite, meer gummy. Maar de smaak van deze ‘onbekende’ vinden alle kinderen goed. Van de matjes gaan de meesten iets minder juichen, de smaak lijkt te veel op rozijnen of ontbijtkoek, zeggen ze. De vrolijk gekleurde smarties vinden ze nauwelijks te onderscheiden van de originele van Nestlé. Mees (9): „Zijn deze anders dan?”

De zes vaders en moeders proeven ook. Ze zijn unaniem: als de kinderen dit snoep prima vinden, geven ze liever dit. Want dit snoep is minder slecht, toch?

Elke week legt Annemiek Leclaire een lezersvraag over opvoeding voor aan deskundigen. Bijvoorbeeld: Wat te doen met een dochter (12) die te veel snoept

Wie in het snoepschap van de supermarkt en de biologische winkel kijkt, zal het opvallen: veel nieuwe merken die claimen verantwoorder te zijn dan het snoep dat we al jaren kennen. Om die indruk te wekken althans, staat op de verpakking bijvoorbeeld: ‘geen toegevoegde suikers’ en ‘vrij van E-nummers’. Fruityoyo’s van het merk Bear uit het Verenigd Koninkrijk (te krijgen bij Jumbo en Albert Heijn), Matties (ambachtelijke rolletjes van 100 procent fruit), aardbei- en dropveters van Leev (gemaakt van diksap). Food2Smile uit Amersfoort maakt onder meer gekleurde chocosmiles (‘smarties’), colaflesjes, gummibeertjes, lolly’s en marshmallows. We lichten er twee uit voor een vergelijking.

Minder calorieën

De chocosmiles kosten 2,49 euro per zakje van 100 gram en bevatten 391 calorieën per 100 gram. Een koker Smarties van Nestlé bevat 130 gram en kost 1,25 euro, 478 calorieën per 100 gram. Gummibeertjes van Food2Smile: 1,49 euro per zakje van 100 gram, 204 kcal. Goudberen van Haribo: 1,34 euro voor 250 gram, 343 kcal. Minder calorieën dan regulier snoep, maar in vergelijking met andere tussendoortjes als een banaan (95 kcal per 100 g) en een rijstwafel (25 kcal) nog altijd ongezonder.

Food2Smile-oprichter Miriam Bouwens kreeg als voedingscoach in haar praktijk veel te maken met kinderen die te zwaar zijn. „Ik ontwikkelde een afvalmethode voor kinderen met obesitas, maar wilde meer doen dan dat. Kinderen moeten af en toe kunnen snoepen zonder dik te worden.” Dat klinkt alsof je van dit snoep niet dik wordt als je er te veel van eet. Op hoe dat zit komen we later terug, eerst haar verhaal over het ontwikkelen ervan.

Met een appel of een gedroogd abrikoosje kom je niet weg bij kinderen

Miriam Bouwens,Food2Smile

In de supermarkt, de Ekoplaza en de reformwinkel vond ze weinig „goed snoep”. „Grote merken pronken met een snoepje met 30 procent minder suiker, maar gebruiken de kunstmatige zoetstof aspartaam. Ik vind dat troep. En bij Ekoplaza is het snoep met biologische rietsuiker, wat nog steeds gewoon suiker is, het klinkt alleen beter. Ik wilde bewijzen dat snoep geen suikerbom hoeft te zijn.” Ze besloot zelf snoep te ontwikkelen. Bij verschillende fabrieken legde ze haar wensen op tafel: natuurlijke kleurstoffen, beertjes zonder dierlijke gelatine en E-nummers, chips van half aardappel en half soja.

Lees ook: De supermarkt blijft ons toch steeds verleiden met suiker

Voor Bouwens was ook de vorm belangrijk. Gummisnoepjes in de vorm van raketten wilde ze niet: „Het móét eruit zien als het bekende snoepje, dat herkennen kinderen. Alleen ouders en school weten: dit is minder ongezond.” Over het gebruik van die vormen heeft ze geen gedoe gehad met Haribo of Nestlé.

Enkele snoepjes van Food2Smile. Foto NRC

Astrid Postma is expert voeding & gezondheid bij het Voedingscentrum. Op verzoek bekijkt ze de producten van Bouwens. Is het gezonder dan Haribo? „Dat valt tegen”, zegt ze over de beertjes en colaflesjes. „Suiker is vervangen door polyolen, zoetstoffen die niet worden opgenomen in de dunne darm en daarom minder calorieën afgeven. Gewone colaflesjes bevatten 340 calorieën per 100 gram, die van Food2Smile 205 per 100 gram. Dat scheelt wel iets, maar behalve calorieën zit er verder niets in, het blijft snoep.”

Iets lekkers uit een krakend zakje

Ja, zegt Bouwens, als je écht gezond wil snoepen, moet je een appel nemen of misschien een gedroogd abrikoosje. „Maar daar kom je niet mee weg bij kinderen. Zij willen iets lekkers uit een krakend zakje dat eruit ziet als snoep en smaakt naar snoep.” Zij zet daarom in op „portiecontrole”: zakjes van 100 gram en nog kleinere zakjes in automaten op scholen.

In Rotterdam maakt Elze Schaap (36) ‘snoep zonder troep’. Matties zijn rolletjes van gedroogd fruit, met de hand gemaakt in haar productiekeuken aan de Maas. Toen haar zoontje vier werd, moest ze een gezonde traktatie verzinnen. Satéprikkers met fruit en doosjes rozijnen waren al zo vaak voorbijgekomen, Schaap wilde iets anders maken. Ze stopte appels, peren en mango’s in de blender en streek de puree uit over een bakplaat die thuis zestien uur haar kleine droogoven in ging. Daarna sneed ze het in stroken en rolde deze op. Het proces van mango tot matje duurt 24 uur. Op school was het een succes, later stond ze met haar matjes op lokale markten. Sinds juni 2017 ligt haar product ook in winkels, vorig jaar had ze nog twintig verkooppunten, nu vijftig in Nederland en België.

De rolletjes zijn wel prijzig: 3,50 euro voor een zakje met 3 stuks. „Ik kan het niet goedkoper”, zegt Schaap, door hoge kosten voor arbeid en ingrediënten. „Maar mensen die het begrijpen, hebben het ervoor over. En ik vind ook: we geven een fortuin uit aan kleren en audio, maar wat we in ons lichaam stoppen moet goedkoop zijn. Dat is toch raar?” Haar ambitie is van 4.000 Matties per maand naar 30.000 te gaan.

De Matties van. Foto NRC

Met de Matties is niet zoveel mis, zegt Postma van het Voedingscentrum. „Als het fruit gedroogd is zonder toevoegingen, past het in de Schijf van Vijf. Net zoals rozijntjes, die zijn alleen maar gedroogd en hebben zelfs nog wat vezel.” Maar ook gedroogd fruit moet je niet de hele dag eten, zegt ze, als je een appel droogt, blijven er vrijwel alleen maar fruitsuikers over. De meeste vitamines, mineralen en vezels verdwijnen.

In plaats van op zoek te gaan naar ‘goed snoep’ kunnen ouders beter aandacht besteden aan de regels en opvoeding rond snoep, zegt Postma. „Voor een kind is het belangrijker dat ouders niet te veel geven, consequent en duidelijk zijn over hoe je omgaat met snoep.”

Vaker nee zeggen, dat is niet leuk

Waarom is dit toch zo moeilijk voor ouders? Postma: „Er is op steeds meer plekken confrontatie met snoep – speelparadijzen, het zwembad, reclame online. En er wordt meer gevierd, vroeger alleen de verjaardag, Sinterklaas en Kerst, nu ook Halloween, Pasen, zwemdiploma’s, het weekend. Als ouder moet je dus vaker nee zeggen.” En nee zeggen, dat vinden we niet leuk.

Halfopgegeten boterhammen, broodjes die na ontleding zijn afgekeurd. Drie experts over de lunchbox voor hun kinderen

Bouwens herinnert zich een moeder met een zoon met overgewicht in haar praktijk. Ze bespraken wat het jongetje drinkt bij de lunch en het avondeten. Sapjes, limonade, prik. „Waarom geen water?” vroeg Bouwens. „Dat vind ik zielig”, zei de moeder. Het ongeloof is nu nog te zien op Bouwens’ gezicht: „Dat is het beste wat je je kind kunt geven en dat vinden ouders dan zielig. Daar snap ik niks van.”

Postma: „Steeds nee zeggen is lastig en dan komt de optie om gezonder snoep te geven voorbij. Ouders denken: ‘dan doe ik tenminste nog iets goed’ – ik snap die gedachte, maar uit onderzoek blijkt dat het beter is de hoeveelheid snoep te beperken, wat voor snoep het ook is. Nee is nee, dat moeten kinderen tot twaalf jaar goed leren, daar hebben ze de rest van hun leven iets aan.”

Wat Postma „misleidend en verwarrend” vindt aan de producten van Food2Smile zijn claims die erop staan: lactosevrij en glutenvrij op de marshmallows bijvoorbeeld. „Dat zijn marshmallows altijd. En gummibeertjes zijn altijd lactosevrij. Door dit op de verpakking te zetten, zet je ouders op een verkeerd spoor.”

De kinderen op het strand maakt het in elk geval niets uit wat er op de verpakking staat. Mees (9) over de colaflesjes: „Dit is gewoon snoep.” Suze (6) vraagt of de gummibeertjes echt op zijn. En na een Mattie zegt Hugo (7): „Deze zijn lekker, ik wil er nog één!”