Wie de Europese politiek van een afstandje volgt zou zeggen van niet. Bij de vorige verkiezingen voor het Europees Parlement in 2014 werd immers afgesproken dat de leider van de grootste Europese fractie voorzitter zou worden.
Destijds was dat de Luxemburger Jean-Claude Juncker. Hij leidde de christendemocratische fractie met onder anderen de Nederlandse CDA-parlementariërs. Timmermans werd toen al vicevoorzitter, een hoge positie in de Europese Commissie.
En aangezien de sociaaldemocraten er niet alleen in Nederland, maar ook in de rest van Europa slecht voor staan, is de kans klein dat Timmermans op basis van die ongeschreven regel commissievoorzitter kan worden.
Liberalen en sociaaldemocraten willen óók keer voorzitter leveren
Maar aangezien de christendemocratisch fractie vrijwel altijd de grootste wordt, begint dit bij liberalen en sociaaldemocraten te knagen. Zij lijken geen kans te hebben om de commissievoorzitter te kunnen leveren.
Voordeel voor hen is dat formeel nog altijd de regeringsleiders besluiten wie op de verschillende posten worden neergezet, en dus zou dit systeem volgend jaar weleens kunnen veranderen.
"Timmermans maakt alleen kans als het Europees Parlement voorbij de resultaten van de verkiezingen wil kijken", aldus Ryan Heath van Politico tegen NU.nl. "Dus Timmermans moet gokken op een zwak resultaat voor de christendemocraten en ontevredenheid bij de regeringsleiders over de christendemocratische kandidaat."
'Timmermans kan kandidaat van progressief blok worden'
Politiek filosoof Luuk van Middelaar (Universiteit Leiden) ziet die mogelijkheid ook. "De Franse president Emmanuel Macron heeft geen zin om mee te werken aan een systeem waarbij steeds de conservatieven winnen. Dan helpt hij alleen maar zijn Duitse collega Angela Merkel", stelt hij.
"Bovendien kunnen volgens de bestaande regel ook de nationalisten zomaar eens de grootste worden en dus de commissievoorzitter leveren. Daar zitten de meeste regeringsleiders ook niet op te wachten."
Hij vermoedt dan ook dat de commissievoorzitter zal worden aangewezen door een coalitie van partijen die samen de meerderheid vormen. Enigszins vergelijkbaar met de coalitievorming in Nederland. "In dat scenario maakt Timmermans kans", aldus Van Middelaar. "Hij zou dan voorzitter worden van een progressief-liberaal blok."
EU gaat komend jaar veel topposities opnieuw verdelen
Ook Heath ziet dat de regeringsleiders niet blij zijn met het huidige systeem van 'spitzenkandidaten'. "Ze zullen zoeken naar mogelijkheden om die regel af te schaffen of aan te passen om de post aan een kandidaat die ze kunnen controleren te geven", aldus de Politico-journalist.
"Op die manier maakt Timmermans dus zeker een kans. Maar het zou een slechte uitstraling geven als de kiezer niet eerst aan het woord komt. Met de huidige stand van de PvdA wordt dat nog een hele uitdaging voor hem."
Maar er spelen meer elementen een rol. In het 'mandje' Europese topposities dat komend jaar verdeeld gaat worden (voorzitter Europese Commissie, voorzitter Europees Parlement, voorzitter Europese Raad, hoge vertegenwoordiger buitenlandbeleid, president ECB) moet er op veel terreinen sprake zijn van balans, legt Van Middelaar uit.
"Er moet een evenwicht zijn in de verschillende politieke partijen, maar er moet ook sprake van een geografische verdeling tussen grote en kleine landen zijn. En het liefst moeten er ook een aantal vrouwen bij. Dat maakt het proces onvoorspelbaar."
'Timmermans zichtbaar op thema's als immigratie en democratie'
Van Middelaar acht het niet ondenkbaar dat Timmermans een Europese toppositie in de wacht sleept, maar hij noemt daarbij de post van hoge vertegenwoordiger van het buitenlandbeleid.
"Hij vergroot zijn kans door mee te doen en zich zichtbaar op te stellen op grote thema's. Veel debatten zullen gaan over migratie en democratische waarden, precies thema's waar Timmermans op bezig is geweest en waar hij een geloofwaardig profiel heeft", aldus Van Middelaar.
Ook Heath sluit niet uit dat Timmermans uiteindelijk de post van hoge vertegenwoordiger krijgt, in plaats van commissievoorzitter. "Het zou kunnen dat de Europese leiders beslissen dat ze zijn talenten herkennen en hem die rol aanbieden."
Achter de schermen verlangt men naar vrouw als leider
In De Telegraaf viel afgelopen week te lezen dat achter de schermen wordt gezegd dat Nederland meer kans maakt op een hoge post als er een vrouw naar voren wordt geschoven.
Heath erkent dat het aandragen van een vrouw de kansen kan vergroten. "Het is absoluut waar dat er een brede wens voor meer vrouwen op topposities bestaat, maar de meeste kandidaten zijn ook nu weer mannen. Als getalenteerde vrouwen naar voren komen, maken zij een grote kans", stelt hij.
"We zagen dat al in 2004 met de nominatie van Neelie Kroes. Zij kreeg de zware post van mededinging, omdat ze een vrouw is. Dat geeft ze zelf ook toe. En ze deed het heel goed."
Positie Timmermans stond begin dit jaar ter discussie
Begin dit jaar leek de positie van Timmermans verzwakt. Onder andere Politico schreef een kritisch artikel met de kop 'The dying star of Frans Timmermans'. Na een periode van 'Timmermania' in Brussel bleek zijn macht te slinken.
"Gecontroleerd door Junckers stafchef Martin Selmayr bleek Timmermans eerder de rechterhand-loodgieter dan de co-star op het EU-podium", schreef Politico in januari nog.
Heath zegt nu: "Timmermans heeft de zwaarste klussen in Brussel aangepakt. Hij was bijna voorbestemd om te falen gezien zijn lange lijst verantwoordelijkheden. Hij wordt volgens mij niet gezien als mislukkeling, maar hij kan minder politieke overwinningen aanwijzen dan sommige collega's in de Europese Commissie."
Komende weken moet duidelijk worden of Timmermans inderdaad de spitzenkandidaat voor de Europese sociaaldemocraten wordt. De kans daarop is groot. Na de verkiezingen in mei zal duidelijk worden hoe de diverse posten verdeeld worden.
Wil jij elke ochtend direct weten wat je 's nachts gemist hebt en wat er die dag gaat gebeuren? Abonneer je dan nu op onze Dit wordt het nieuws-nieuwsbrief!