Het waren hectische dagen voor de 31-jarige kersverse fractievoorzitter die NU.nl met een brede glimlach ontvangt op zijn nieuwe werkkamer. Een simpel A4'tje met zijn naam is over het gelamineerde bordje van zijn voorganger Alexander Pechtold geplakt. "Rob Jetten - Fractievoorzitter D66", staat erop.
De inrichting van de werkkamer is niet veranderd. Het bureau staat op dezelfde plek, net als de bank waar nu Jetten de gasten van de D66-fractievoorzitter zal ontvangen. Wel zijn er nieuwe ingelijste foto's. Onder meer foto's van hem en Pechtold, de man die in Jetten een politiek talent zag.
Niet veel mensen zagen het aankomen dat Jetten de kar zou gaan trekken, verbazing was er over de leeftijd van de Brabander, 31 jaar. "Ik was wel een beetje verrast dat mijn leeftijd zo'n enorm ding werd", zegt hij. Natuurlijk had hij wel verwacht dat er aandacht voor zou zijn. "Maar dat het er de hele dag over zou gaan, had ik niet gedacht. Beoordeel mij vooral op wat ik de komende tijd doe en wat voor resultaten ik de komende tijd boek."
Jetten groeide op in het Brabantse dorpje Uden. "Wij noemen dat Uje. Mijn vader heeft zijn hele leven in het onderwijs gewerkt, mijn moeder in de preventieve zorg. Mijn zusje en ik waren altijd fanatiek bezig met sport. Zo heb ik ook meegekregen dat je goed je best moet doen en wat van je leven moet maken."
Hij verhuisde na zijn middelbare schoolperiode naar Nijmegen om bestuurskunde te studeren. "Ik ben daar echt verliefd geworden op die stad. Ik woon nog steeds in een klein dorpje net buiten Nijmegen. Een beetje in het groen, maar ik ben fietsend binnen tien minuten in de binnenstad."
Hij woont er samen met zijn vriend en samen hebben ze een hond. "Geadopteerd uit Kosovo." Jetten kwam aan het einde van zijn middelbare school uit de kast.
"Dat was niet altijd even makkelijk. Ik kan nog steeds heel erg boos worden als mensen worden weggezet omdat zij homo zijn. Diezelfde boosheid voel ik ook als mensen worden weggezet vanwege hun afkomst of geloof. Want iedereen moet zichzelf kunnen zijn en je moet mensen beoordelen op hun daden."
Jetten werd voorzitter van de D66-jongerenorganisatie Jonge Democraten, was daarna zeven jaar lang fractievoorzitter in de gemeente Nijmegen en nam vervolgens in 2017 plaats in de bankjes in de Kamer. Doordeweeks is hij tegenwoordig te vinden in Den Haag. Maar als het werk in de Kamer erop zit, gaat hij zo snel mogelijk terug naar Nijmegen. Om te hardlopen of in de kroeg te duiken met vrienden.
"Ik vind het heel fijn om nog een leven naast het Binnenhof te hebben. Het is belangrijk dat je je als Kamerlid niet verliest in de Haagse kaasstolp."
Wat is het gevaar van jezelf verliezen op het Binnenhof?
"Op het Binnenhof zitten we met een paar honderd man. Met politici, medewerkers en journalisten zijn we de hele dag bezig met het laatste nieuwtje, die ene oneliner. Als je niet uitkijkt, ga je ook nog geloven dat heel Nederland zich daar druk over maakt."
Wat is de grootste Haagse misvatting over wat er in het land speelt?
"Wat mij verbaasd heeft, is dat we hier in Den Haag continu op zoek zijn naar tegenstellingen. Ik denk dat de gemiddelde Nederlander best wel een genuanceerde mening heeft en vooral wil dat de politiek problemen voor ze oplost."
Zoals?
"Of je nog een huis kan kopen en of je nog wel een vaste baan kan krijgen. Ik heb me de afgelopen maanden beziggehouden met klimaat en energie. Daar ontstaat soms een beeld dat je alleen maar voor of tegen klimaatmaatregelen bent, terwijl ik denk dat heel veel mensen snappen dat er iets moet gebeuren."
"Mensen willen zelf wat doen om hun huis te verduurzamen en een schonere auto te rijden. Alleen zij vragen zich af hoe ze dat moeten doen. Die kijken naar de politiek voor oplossingen."
Geeft u zelf eigenlijk al het goede voorbeeld? Hoe groen is uw woning?
"Wij zijn een tijd geleden verhuisd en gaan binnenkort verbouwen, het is een huis uit de jaren vijftig en we hebben er afgelopen zomer dubbelglas in geplaatst. We gaan binnenkort proberen helemaal van het gas af te gaan en we willen in ieder geval wel gasloos gaan koken."
"Daarnaast probeer ik ook zoveel mogelijk dagen in de week vegetarisch te eten. Heel af en toe vind ik het wel lekker om een stukje vlees te eten."
Doet u dat vanwege de milieuschade die de vleesindustrie veroorzaakt, of omdat u geen dieren wil eten?
"Een beetje van beide. Ik probeer bewust na te denken over hoe vervuilend mijn leven is en ik vind het niet nodig om elke dag een dier te eten."
Op welk moment raakte u geïnteresseerd in de politiek?
"Dat was aan het eind van mijn middelbare schooltijd. Ik ben een dertiger, een kind van de generatie die is opgegroeid met de opkomst van Pim Fortuyn en de aanslagen van 11 september."
"Na de moord op Theo van Gogh merkte ik dat je ook politiek iets kon betekenen voor je gemeenschap. Na de moord was er in Uden een brandstichting in een Turkse basisschool geweest. Ik heb toen met mijn eindexamenklas de kinderen van die school een hart onder de riem gestoken. We organiseerden ook een protestmars, om te laten zien dat niet het hele dorp bestaat uit rechts-extremisten. Ik heb namens mijn klas de gemeenteraad mogen toespreken en dat had indruk gemaakt op de Turkse gemeenschap. Dat was voor mij de eyeopener."
Nu bent u fractievoorzitter. Pechtold noemde u een talent met ervaring. Heeft u met een achtergrond in de gemeentepolitiek en een managementfunctie bij ProRail wel genoeg ervaring?
"In Nijmegen heb ik al op jonge leeftijd de lijst getrokken, onderhandelingen gedaan en het politieke handwerk geleerd. Bij ProRail heb ik ontdekt dat ik het heel leuk vind om met verschillende typen mensen samen te werken en dat ik er goed in ben om op sociaal vlak mensen te ondersteunen. Ik heb geleerd wat het betekent om in een grote organisatie een team van vijftig man te leiden en te ondersteunen."
Is dat genoeg om Pechtold op te volgen? Hij bracht de partij van virtueel nul zetels in de peilingen naar kabinetsdeelname met negentien Kamerzetels.
"Het zijn big shoes to fill, dat klopt. Het is een enorme verantwoordelijkheid en een enorme opgave die op mijn schouders rust. Ben je daar 100 procent klaar voor? Nee, dat ben je nooit."
"We komen nu van 12,5 jaar Pechtold. Ik weet zelf niet beter dan dat Pechtold leider is van D66. Hij heeft de partij opgebouwd tot wat het nu is. Maar het gaat niet meer per se om Pechtold. We hebben zes bewindspersonen van wie minister Sigrid Kaag en minister Kajsa Ollongren hoge ogen gooien. We gaan nu als partij een nieuw tijdperk tegemoet."
Het regeerakkoord is echt het kindje van Pechtold, hij heeft er zeven maanden over onderhandeld en nu zit er niemand in de fractie die zo nauw betrokken is geweest bij de formatie als hij. Pechtold had een jarenlange werkrelatie met coalitiepartners Mark Rutte (VVD), Sybrand Buma (CDA) en Gert-Jan Segers (CU). U heeft die binding niet. Maakt dat het makkelijker om de komende jaren D66 weer smoel in de coalitie te geven?
"We hebben er wel als hele fractie voor gekozen om in dit kabinet te zitten, dus wij blijven de stabiele partner die we zijn. En als ik kijk naar de coalitietafel, dan zie ik twee fractievoorzitters die de formatie niet hebben meegemaakt - ik en Klaas Dijkhoff - en ik zie er twee die dat wel hebben: Gert-Jan Segers en Sybrand Buma. Dat werkt prima."
Dijkhoff doet anders genoeg aan profilering: korten van de bijstand en strengere straffen in achterstandwijken. Hij lijkt zich vrij te voelen.
"Ik ga natuurlijk ook mijn accenten zetten."
Wat gaat u anders doen? Wat worden voor u de speerpunten?
"De twee belangrijkste onderwerpen zijn klimaat en de groeiende tweedeling in de samenleving."
Is klimaat nu voor D66 belangrijker dan onderwijs?
"Het klopt dat wij de onderwijspartij zijn, dat blijft essentieel. Maar we zijn meer dan dat. Ik ben onderdeel van de laatste politieke generatie die iets kan doen aan de opwarming van de aarde. Het VN-klimaatpanel heeft dat de afgelopen week opnieuw laten zien. We hebben het groenste regeerakkoord."
Maar volgens de rechter is dat niet groen genoeg.
"Daarom moeten we nu leveren. Daar zat ik als klimaatwoordvoerder bovenop, dat zal ik als fractievoorzitter blijven doen. Als het kabinet daarna niet levert, dan zullen ze mij in de Kamer tegenkomen."
U blijft de klimaatwoordvoerder in de Kamer?
"Jazeker."
Uw wetenschappelijk bureau de Van Mierlo Stichting waarschuwt u voor de groeiende tweedeling in de samenleving. Een van de manieren om de samenleving bij elkaar te houden, is volgens het bureau democratische vernieuwingen doorvoeren. U bent juist het Kamerlid geweest dat de afschaffing van het raadgevend referendum verdedigde.
"De afschaffing van het raadgevend referendum was heftig, maar dat debat opende bij ons en ook bij heel veel andere partijen de ogen dat Nederlanders graag mee willen doen aan politieke besluitvorming."
"Ik heb de afgelopen maanden echt honderden mensen gesproken voor ons partijplan Democratie van Nu. Een deel van de Nederlanders wil een referendum als noodrem, omdat ze dat een veel fijnere manier vinden van politiek meedoen dan eens in de vier jaar stemmen."
Gaat u met voorstellen komen?
"We zullen de komende tijd met voorstellen blijven komen uit onze bredere democratische vernieuwingsagenda."
"Wij hebben eerder ook al gezegd dat als er politiek draagvlak is bij meerdere partijen om een echt bindend referendum in te voeren waarbij de Kamer en het kabinet aan de uitslag gebonden zijn, dan zal D66 eraan meewerken.
Trends in de peilingen laten zien dat de coalitie er rekening mee moet houden dat zij de meerderheid in de senaat gaat verliezen. Hoe gaat u er in de komende maanden tot maart volgend jaar voor zorgen dat u de partij weer een beetje op koers krijgt?
“We hebben in de vorige kabinetsperiode constructief oppositie kunnen voeren, maar nu we regeren zijn we aan het leren hoe je je idealen kunt blijven uitdragen en tegelijkertijd trots kunt zijn op de compromissen die je sluit."
"We krijgen de komende weken de begrotingsbehandelingen. De grote investeringen in onderwijs en klimaatbeleid komen eraan en ik hoop dat de kiezers ons daar de komende tijd voor gaan waarderen."
NUjij: Uitgelichte reacties