Dit is een artikel uit het NRC-archief De artikelen in het archief zijn met behulp van geautomatiseerde technieken voorzien van metadata die de inhoud beschrijven. De resultaten van deze technieken zijn niet altijd correct, we werken aan verbetering. Meer informatie.

EU-rekenkamer: functioneren EU-asielagentschap in gevaar

De financieel controleurs van de Europese Unie spreken over ‘een kritieke personeelssituatie’ die ‘exponententieel is verslechterd’ bij EASO, het EU-asielagentschap.

Een registratiepunt voor asielzoeker in Griekenland op archiefbeeld uit 2016.
Een registratiepunt voor asielzoeker in Griekenland op archiefbeeld uit 2016. Foto Simela Pantzartzi/EPA

Het functioneren van het Europese asielagentschap loopt risico. Dat schrijft de Europese Rekenkamer dinsdag in haar jaarlijkse rapport waarin alle begrotingen van de EU-agentschappen van 2017 doorgelicht worden.

De controleurs van de Europese Rekenkamer spreken van een “kritieke personeelssituatie” die “exponentieel is verslechterd” bij het Europees Ondersteuningsbureau voor Asielzaken, EASO. Die dienst heeft volgens de financieel controleurs “momenteel niet de administratieve capaciteit om het grote aantal vacatures in te vullen”:

“Al met al vormt de personeelssituatie een aanzienlijk risico voor de voortzetting van de activiteiten van het Bureau op de huidige schaal.”

EASO, gevestigd in Malta, coördineert het asielbeleid van de Europese Unie. Door de migratiecrisis kreeg het EU-agentschap een belangrijke rol. EASO stationeert onder meer teams bij opvangcentra in bijvoorbeeld Griekenland en Italië, die assisteren bij asielaanvragen.

De Europese Rekenkamer constateert naast de personeelsproblemen ook “systematisch inbreuk op de verordeningen” vooral rond aanbestedingen en wervingsprocedures. Volgens de Europese rekenmeesters was de interne controle van EASO ontoereikend. Het gaat om ruim 10 procent van de betalingen, waarmee een bedrag van in totaal 7,7 miljoen euro gemoeid was.

‘Uitzonderlijke omstandigheden’

In een reactie op het rapport van de Europese Rekenkamer zegt EASO - sinds juni onder nieuw leiderschap - de interne controle te gaan verbeteren. “De EASO neemt het rapport van de Europese Rekenkamer erg serieus en treft de benodigde maatregelen in de geest van goed bestuur.”

Het EU-asielagentschap zegt dat het onder “uitzonderlijke omstandigheden” moest opereren na het uitbreken van de migratiecrisis. EASO wijst onder meer op “de substantiële stijging” van de budgetten, een toename van het aantal aanbestedingen, het aantal vacatures en een toename van het aantal betalingen met 225 procent tussen 2015 en 2017. Het budget steeg van 15,5 miljoen in 2015 naar bijna 70 miljoen euro in 2017.

Het rommelde al langer binnen het EU-agentschap, waar zo’n tweehonderd mensen werken. Ook in 2016 constateerde de EU-controleurs problemen rond de aanbestedingsprocedures. De antifraudedienst van de EU, OLAF, zou volgens Politico begin dit jaar een onderzoek zijn gestart naar het functioneren van EASO-directeur José Carreira, die in juni opstapte. OLAF zou onder meer wangedrag van Carreira, sinds 2016 werkzaam bij EASO, rond aanbestedingsprocedures onderzoeken.

Een opgestapte HR-directeur schrijft in zijn afscheids-e-mail, dit voorjaar gelekt aan Politico, dat “de rechtsstaat afwezig is in dit agentschap” en dat “de waanideeën van verantwoordelijken voor deze situatie ongekend zijn”. Hij spreekt van een doordringende “cultuur van onverantwoordelijkheid” binnen de EASO.

Andere begrotingen goedgekeurd

De Europese Rekenkamer controleert jaarlijks de boeken van alle 41 EU-agentschappen, waarvoor in totaal zo’n 10.000 mensen werken. Veertig daarvan geven samen 3,5 miljard euro uit, zo’n 2,7 procent van de EU-begroting. De Gemeenschappelijke Afwikkelingsraad (GAR) valt hierbuiten. Deze dienst, belast met de afwikkeling van falende banken, had een begroting van 6,6 miljard. Naast het EU-asielagentschap, hadden de Europese rekenmeesters geen opmerkingen op de overige begrotingen.

Uit het jaarverslag van de rekenmeesters worden voor het eerst de kosten die de EU-agentschappen moeten maken voor de Brexit duidelijk. Twee EU-agentschappen vertrekken volgend jaar uit het Verenigd Koninkrijk.

Het Europees Geneesmiddelen Agentschap (EMA) komt in maart 2019 naar Amsterdam en trekt daarvoor 18,6 miljoen euro uit. EMA moet dan wel onder zijn huidige huurcontract uit, dat tot 2039 loopt en geen exitclausule heeft. Lukt dat niet dan kost dat 465 miljoen euro. De Europese Bankenautoriteit verhuist volgend jaar van Londen naar Parijs en reserveert daarvoor een bedrag van 11,2 miljoen euro.