Verandering in denken over ontwikkelings-samenwerking is nodig

Een wereld waarin iedereen veilig en gezond is en voldoende te eten heeft. Een wereld waarin iedereen toegang heeft tot bestuur, hulpbronnen en gemeenschappelijke voorzieningen, zonder armoede. Wie wil dat niet? Twee jaar geleden zijn wereldwijd afspraken vastgelegd in de 17 Duurzame Ontwikkelingsdoelen (SDGs) van de Verenigde Naties (VN), samen te vatten als Leave No One Behind. Om deze te realiseren en ontwrichtende conflicten het hoofd te kunnen bieden, zijn echter drie fundamentele omslagen in ons denken over ontwikkelingssamenwerking nodig.

Als deze doelen ons menens zijn, dan komen we niet verder met reageren op wat niet goed gaat, maar moeten we op alle fronten werken aan een diepe verandering, oftewel een transformatie teweegbrengen. We willen naar een wereld die gebaseerd is op een circulaire economie, die de grenzen van de planeet respecteert en niet een financieel gedreven groei-economie, zoals we nu hebben. Een samenleving waar mensen niet op allerlei fronten worden gediscrimineerd en buitengesloten, maar een maatschappij waarin we écht samenleven, elkaar respecteren en sociale systemen ontwikkelen waarin ook de meest kwetsbare groepen tot hun recht kunnen komen.

Conflicten zijn aan de orde van de dag en discriminatie en uitsluiting vindt op allerlei terreinen plaats. Dat heeft funeste gevolgen. De doorwrochte studie Pathways for Peace van de VN en de Wereldbank, voorspelt dat in 2030 de helft van alle armen in conflictgebieden leeft. Met als belangrijkste oorzaak van conflicten: grieven onder grote bevolkingsgroepen als gevolg van uitsluiting. Het is nodig dat we allemaal, met alle macht, werken aan een wereld waarin dit niet gebeurt. Om de nieuwe werelddoelen te behalen moeten NGO’s, bedrijven en andere spelers samen met uitgesloten groepen steeds weer nieuwe slimme toepassingen, verbindingen en producten ontwikkelen. Of het nu gaat om het ontwikkelen van nieuwe producten en diensten om de leefsituatie in ontwikkelingslanden te verbeteren, ‘big data’, ontwikkelingen in het bestrijden van ziekten of positieverbetering van de allerarmsten. Innovaties die gericht zijn op het behalen van de nieuwe werelddoelen in 2030, of liever nog eerder. Het is van groot belang dat deze innovaties zichtbaar en opgeschaald worden, dat er veel meer gezamenlijk wordt geïnnoveerd en dat we zelf ook een transformatie in ons denken en handelen stimuleren.

Adapt, Counteract or Transform Het afgelopen jaar heeft Partos, de branchevereniging voor ontwikkelingssamenwerking, met een brede groep mensen uit NGOs, de wetenschappelijke wereld, financiële instellingen, de overheid en het bedrijfsleven de toekomst van ontwikkelingssamenwerking verkend. Met het resultaat Adapt, Counteract or Transform dagen we ontwikkelingsorganisaties uit tot zelfreflectie en transformatie. Drie fundamentele omslagen in ons denken en doen staan hierin centraal.

We moeten van een fragmentarische aanpak naar systemische veranderingen, wat projecten en samenwerkingen verbindt in een groter geheel. ‘Wij’ die goedbedoeld, maar over de hoofden van anderen de leiding nemen en met oplossingen komen, moeten gaan luisteren naar en degenen faciliteren om wie het gaat: ‘the most affected in the lead’. Tenslotte is niet geld, maar de ‘verbonden capaciteit’ van burgers -dwars door allerlei groepen en instellingen heen- onze kracht. Daarmee kunnen we de wereld veranderen. Deze tegenkracht, deze verbindende kracht en deze co-creatieve kracht van burgers is een onuitputtelijk kapitaal dat we moeten voeden, mobiliseren en steunen.

Op 11 oktober is het jaarlijkse Partos Innovation Festival, met als thema A Future We Want. Tijdens deze dag dagen wij deelnemers uit hun eigen handelen te spiegelen aan deze omwentelingen. Uiteindelijk draait het om een steun in de rug van mensen om wie het gaat: de armste en meest kwetsbare mensen. Dit drijft en verbindt ons en zorgt voor focus in onze inzet. Daar staat ontwikkelingssamenwerking voor: een inclusieve, vreedzame, rechtvaardige en duurzame samenleving voor iedereen, met onze focus op de armste en meest kwetsbare groepen en gebieden wereldwijd.

Cc-foto: Bas Boerman