Op een bovenverdieping in Amsterdam-Oost scrolt Mitchell Esajas door zijn iMac. Hij haalt een artikel tevoorschijn van literair maandblad De Tsjerne over de steun die Friezen in 1952 gaven aan Surinamers in Nederland voor meer aandacht en rechten voor hun taal, het Sranantongo. ,,De Friezen en Surinamers trokken samen op omdat ze dezelfde belangen hadden binnen de dominante Hollandse cultuur”, zegt Esajas.

Met die kennis in het achterhoofd reisde Esajas, een van de gezichten van Kick Out Zwarte Piet (KOZP), op 18 november vorig jaar met medestanders in drie bussen af naar Friesland, om voorafgaand aan de landelijke intocht van Sinterklaas te demonstreren tegen de in zijn ogen racistische karikatuur van een zwart geschminkte Piet. ,,Ergens dacht ik door die geschiedenis dat we de Friezen aan onze kant zouden hebben”, zegt Esajas.

Bussen geblokkeerd bij Oudehaske

Het liep heel anders. Bij Oudehaske gingen meerdere auto’s van voorstanders van Zwarte Piet op de rem , om te voorkomen dat de bussen Dokkum zouden bereiken. Nadat in het centrum van de stad jongeren met zwaar vuurwerk zouden zijn gesignaleerd, verbood locoburgemeester Pytsje de Graaf de demonstratie uit veiligheidsoverwegingen.

Vanaf maandag staan de 34 Friezen die verdacht worden van de snelwegblokkade voor de rechter. Donderdag maken Esajas en zijn collega Jerry Afriyie gebruik van hun recht om als slachtoffer het woord te voeren in de rechtszaal.

,,Eerlijk gezegd had ik niet verwacht dat het tot een rechtszaak zou komen”, zegt Esajas. ,,Als je zag hoe amicaal het er aan toeging tussen de agenten en de mensen die daar wapperend met vlaggen de snelweg blokkeerden... Ik kreeg het idee dat ze elkaar gewoon kenden. We begrepen er niks van dat ze niet direct werden gearresteerd. Voor ons was de gang van zaken heel beangstigend.”

'Het was de omgekeerde wereld'

Zelf werden ze door de autoriteiten wél aangepakt, zegt Afriyie. ,,Onze chauffeur moest heel hard op de rem. Hij heeft daarmee het leven gered van de meneer op een motor die ons wilde blokkeren. Door het harde remmen vloog een van onze mensen tegen de voorruit aan. Daar zat een barst in. Een agent vroeg aan de chauffeur op dwingende wijze om zijn papieren te laten zien, omdat hij een gevaarlijke situatie zou hebben veroorzaakt.”

,,Het was de omgekeerde wereld. Zij stonden daar met vlaggen te zwaaien en te zegevieren, terwijl wij werden aangepakt”, zegt Afriyie. ,,Het Openbaar Ministerie focust op de wetsovertreders, maar ze mogen ook kijken naar het politie-optreden. Het verschil in benadering was schrijnend.”

Met name Afriyie is de afgelopen vijf jaar het gezicht geworden van de strijd tegen Zwarte Piet. Vier jaar geleden kwam hij landelijk in het nieuws toen de intocht in Gouda uit de hand liep. Afriyie zou zich hebben verzet tegen zijn arrestatie en verloor vervolgens zijn licentie als beveiliger. Dat hij een agent had mishandeld, achtte het gerechtshof niet bewezen. Het afpakken van de licentie was wel terecht, oordeelde de rechter. Ook in 2016 werd hij opgepakt bij een geëscaleerde Pietendemonstratie, toen in Rotterdam. Hij verdient zijn geld als dichter en door lezingen te geven voor zijn Stichting Nederland Wordt Beter.

Onwetend van geschiedenis van het kolonialisme

,,Ik doe dit niet omdat ik carrière wil maken of omdat ik het leuk vind”, zegt Afriyie. ,,Ik ga op zaterdagochtend ook liever mijn dochter naar turnen brengen of naar het voetbalteam van mijn zoon, in plaats van te demonstreren.”

'We doen dit juist omdat we van Nederland houden'

Hij heeft het gevoel dat hij het móet doen. ,,Ik zie wat Zwarte Piet met zwarte mensen doet. Ik ben zelf ook kind geweest. Het doet pijn als de meester zegt: jij hoeft je niet te schminken, want jij bent al zwart. Kinderen die thuis hun zwarte kleur er af proberen te wassen omdat ze het gevoel hebben dat ze er niet bij horen... Dat soort verhalen horen we echt heel vaak. Ons standpunt is dat dit feest onveilig is voor donkere kinderen.”

Ergens snapt Afriyie de ‘blokkade-Friezen’ en het deel van de Nederlanders die hen steunen wel, zegt hij. ,,Ik begrijp wel dat ze zeggen: die mensen moeten niet zo zeuren. Maar dat komt door onwetendheid van hun kant”, zegt Afriyie.

,,Zij kennen de geschiedenis van het kolonialisme niet. Een heel groot deel van de zwarte mensen in Nederland is hier gekomen als gevolg van schending van mensenrechten. Wij moeten wel elk jaar kijken naar een koloniale voorstelling van Nederlanders die zich in onze kleur schminken.''

,,Je moet je kunnen voorstellen dat dit voor een flink deel van ons traumatiserend is. Als de verdachten met mij in gesprek gaan, komt zeker de helft terug op zijn mening”, zegt Afriyie. Zelf hebben ze geen contact met hun tegenstanders gezocht. Andersom evenmin.

Individuen met een eigen mening

Afriyie en Esajas worden een beetje moe van het argument dat Zwarte Piet nu eenmaal traditie is. ,,Want tradities veranderen continu, zeker als ze slecht zijn”, zegt Esajas. Afriyie: ,,Vergelijk het met een feestje thuis. Als ik een pindataart wil maken omdat ik dat elk jaar doe, maar nu blijkt één kind allergisch voor pinda’s, dan maak ik toch een andere taart die iedereen lust?”

Ten onrechte wordt er volgens KOZP een onderscheid gemaakt tussen Amsterdam en andere steden in de Randstad en de rest van Nederland. ,,Het klopt dat we hier nu verder zijn”, zegt Afriyie. ,,Maar in de jaren tachtig en negentig kregen onze voorgangers hier dezelfde reacties. Ze werden bespuugd en beledigd. Maar verandering gaat langzaam.”

Evenmin gelooft hij dat alle Friezen achter de verdachten van de blokkade staan. ,,Ik ben vaker in Friesland geweest en daardoor weet ik dat niet iedereen daar hetzelfde denkt. Ik kan net zo goed een connectie hebben met iemand uit Sneek als met een Jordanees. Net als alle mensen in de wereld zijn Friezen individuen met een eigen mening. Een deel van hen wil Zwarte Piet zo houden, maar ik weet dat een deel ook openstaat voor verandering. Ja, ook veel witte mensen.”

'Een deel is bang om zich uit te spreken'

,,Het zijn er zeker minder dan hier, maar ook in Leeuwarden en zo wonen donkere mensen”, zegt Afriyie. ,,Er wordt wel gezegd dat veel van hen Zwarte Piet prima vinden, maar een deel van hen is bang om zich uit te spreken. Dat weten we, omdat we ze gesproken hebben. Daarom doen wij het voor ze. Ook voor kinderen in Friesland. Wij worden wel geframed als gevaarlijke mensen die kinderen bang willen maken, maar we doen dit juist omdat we van Nederland houden en omdat we een Sinterklaasfeest willen waarbij iedereen plezier heeft.”

Hoe lang het duurt, durven ze niet te zeggen, maar Esajas en Afriyie zijn ervan overtuigd dat Zwarte Piet uiteindelijk overal in Nederland verdwijnt. ,,Op de ene plek sneller dan op de andere natuurlijk”, zegt Esajas. ,,In 2050 zal er vast nog wel ergens een Facebook-groep van Zwarte Piet-fundamentalisten te vinden zijn.”