Met hoeveel we in Nederland willen en kunnen zijn, kan niet langer los worden gezien van immigratie

Bevolkingsgroei heeft ook gevolgen voor woningbouw, wegen, recreatie, onderwijs. VVD-fractievoorzitter Klaas Dijkhoff en zijn CDA-collega Sybrand Buma wierpen de knuppel in het hoenderhok. Na een essay van Paul Scheffer en een artikel van Jan Latten (voormalig hoofddemograaf bij het Centraal Bureau voor Statistiek) kon de politiek er niet meer omheen. Op de eerste dag van de beschouwingen na Prinsjesdag werd het taboe doorbroken en lag de vraag klip en klaar op tafel: hoeveel mensen kan Nederland aan?

Na bijna veertig jaar stond het onderwerp overbevolking weer op de politieke agenda, ondanks dat er jarenlang steeds op werd gehamerd door de Stichting de Club van Tien Miljoen. De minister-president legde de vraag op de bordjes van het CBS en het Centraal Planbureau (CPB). Daarmee was de kous niet af, want de vraag zinderde door in de media, in kranten en in de praatprogramma's 'Buitenhof', 'Pauw' en 'DWDD'.

Opmerkelijk is daarbij dat de vraag een dubbele gelaagdheid heeft gekregen. Zij luidt niet alleen: hoeveel mensen kan Nederland aan en willen we in Nederland hebben? Maar ook: wat voor soort mensen kan Nederland aan? Het puur kwantitatieve aspect heeft een kwalitatieve bijbetekenis gekregen. Het schrikbeeld 'omvolking' komt langs, omdat de autochtone bevolking krimpt en het allochtone deel groeit. Jan Latten heeft voorspeld dat - zonder ingrijpen - de Nederlandse bevolking in 2060 zou zijn gestegen tot ruim 20 miljoen mensen waarvan ongeveer een derde een niet-westerse achtergrond zal hebben. Men lijkt bevreesd voor een culturele tweedeling in de samenleving en voortschrijdende desintegratie.

De existentiële vraag 'hoeveel mensen kan Nederland aan?' dreigt daarmee gereduceerd te worden tot een sociale kwestie, een probleem dat nu al speelt. Onderzoek naar dit probleem zal een rapport met de nodige mitsen en maren opleveren, maar vooral de aandacht afleiden van zaken die op langere termijn alle wetenschappelijke en politieke aandacht vergen.

Broeikasgassen

Op de eerste plaats de uitstoot van broeikasgassen. Iedere nieuwe inwoner van Nederland voegt een hoeveelheid emissie toe die de toch al nauwelijks haalbare doelstellingen van het Klimaatakkoord verder onder druk zet en nog stringentere maatregelen noodzakelijk maakt. Daarbij kun je geen extra mensen gebruiken. Een bevolkingstoename heeft ook gevolgen voor woningbouw, wegen, recreatie, onderwijs. Hoeveel mensen kan Nederland, dat nu al tot de dichtbevolktste landen van Europa behoort, dan nog aan? Ik hoop dat het CBS en CPB op die vraag een antwoord geven.

Urgenter is het probleem van de voedselzekerheid. We zijn afhankelijk van de aanvoer van voedingsmiddelen, en als die om welke reden dan ook - boycot, blokkade, oorlogshandelingen - stagneert, dan is Leiden nog een keer in last. In de winter van 1944-1945 hebben bewoners van de grote steden kennis kunnen maken met voedselschaarste. 20.000 van hen hebben het niet overleefd. Het probleem van de voedselvoorziening heeft echter een fundamenteler aspect.

Voedselproductie

Binnen niet al te lange tijd moeten fossiele brandstoffen de wereld uit en raken ze uiteindelijk op. Onze voedselproductie drijft echter op fossiele brandstof. Zonder machines voor landbewerking en transport, zonder kunstmest en pesticides, zonder verwarmde kasteelt halen we bij lange na onze huidige productie niet. Nu kunnen we nog flink exporteren, straks hebben we het wellicht allemaal zelf nodig of komen we tekort. Hoeveel mensen kan Nederland dan aan? Graag een antwoord, CBS en CPB.

In de eeuw tussen 1960 en 2060 zal de bevolking verdubbelen, van ruim 11 miljoen naar ruim 20 miljoen mensen. Nu zitten we al op een dikke 17 miljoen. Mocht het puur om bestaansredenen wenselijk, zo niet noodzakelijk zijn om in aantal terug te gaan, dan is dat niet een-twee-drie gebeurd en moeten we tijdig maatregelen treffen.

Gezien de uitkomsten van het eerdergenoemde onderzoek kunnen we de vraag met hoeveel we eigenlijk in Nederland willen en kunnen zijn, niet langer los zien van de immigratie, die immers de grootste invloed heeft op de bevolkingsstijging van ons land.

Lees ook:

Er is tegenwicht nodig aan de angstvisioenen over overbevolking en islamisering

De Column van Hans Goslinga: 'In 1965 voorspelde het Centraal Bureau voor de Statistiek dat ­Nederland bij de eeuwwisseling 21 miljoen inwoners zou tellen. In werkelijkheid kwam het inwonertal ruim 5 miljoen lager uit. Deze ­ervaring zou tot terughoudendheid tegenover toekomstscenario’s moeten nopen. Daarvan is in de politiek thans weinig te merken.'

Weg met het laatste taboe: overbevolking

Bevolkingsgroei remt de aanpak van armoede en klimaatverandering, vindt de Amerikaanse ethicus Peter Singer. Waarom praten we er dan niet over?