1. Aantal auto's neemt toe
Het aantal auto's op de weg neemt elk jaar toe. Volgens Ruud Hornman, verkeersdeskundige aan de Breda University of Applied Sciences, is dat een van de belangrijkste redenen dat er meer files staan. "Als je verkeerssysteem bijna vol zit, is het evenwicht tussen doorrijden en file heel labiel. Dat zie je op wegen die heel druk zijn. Dan kan een toerit uit een dorpje die maar een paar auto's toevoert al een file veroorzaken. Veel mensen vragen zich af hoe dat kan, maar die paar auto's extra zijn de paar druppels die de emmer doen overlopen."
Daarnaast veroorzaken meer auto's op de weg er volgens Hornman voor dat er voor "manoeuvrefouten" minder ruimte is. "Als er meer ruimte op de weg is, kunnen andere automobilisten makkelijker reageren op manoeuvrefouten. Als de weg vol zit, dan worden die fouten meteen afgestraft. Dan moeten automobilisten reageren en afremmen. Dat veroorzaakt een file."
2. Economie blijft aantrekken
"Als Nederland zich economisch verder ontwikkelt, dan wordt het drukker op de weg. Die twee factoren gaan hand in hand met elkaar", stelt Ben Immers, emeritus hoogleraar transport, infrastructuur en logistiek aan de TU Delft.
Hornman is het met zijn collega eens. "Hoe beter het met de economie gaat, des te meer verplaatsingen er worden gemaakt. Dat geldt vooral voor zakelijk vervoer en goederen die over de weg vervoerd worden. Tijdens de recessie meldde de ANWB dat er veel minder files in Nederland stonden. Daarop reageerde de minister dat dat het gevolg was van goed beleid, omdat daarmee het fileprobleem was opgelost. Maar het verlaagde aantal files kwam toen vooral doordat de hoeveelheid goederen die over de weg werd vervoerd met 10 of 20 procent was gezakt."
Daarnaast ziet Gerard Tertoolen, verkeerspsycholoog bij een adviesbureau, dat de bevolkingsgroei bijdraagt aan het aantal files. "Er komen steeds meer mensen bij en daarmee ook auto's op de weg. Automobilisten zijn ook niet bereid om van patronen af te wijken. Dus er komen alleen maar mensen op de weg bij."
Doordat het aantal online bestellingen stijgt, rijden er meer bestelbusjes op de weg. (Foto: ANP)
3. Aantal online aankopen stijgt
Niet alleen de economie trekt aan, ook het aantal online bestellingen stijgt. Het is inmiddels geen nieuwe ontwikkeling meer, maar fysieke winkels hebben het moeilijk en webwinkels zijn uitgegroeid tot miljoenenbedrijven. Maar al die producten die online zijn besteld moeten wel als pakketjes bezorgd worden bij mensen thuis of bij ophaalpunten. Een groot deel van dat vervoer gaat over de weg.
"Meer pakketdiensten leiden automatisch tot meer autobewegingen", ziet Hornman. "De pakketjes worden met vrachtwagens en bestelbusjes door het hele land vervoerd. Het zijn kleine beetjes, maar alles bij elkaar zijn het net de druppeltjes die de emmer doen overlopen."
4. Toename afstand woon- werkverkeer
Waar vroeger de werkplaats van veel mensen zich in de woonplaats of enkele kilometers verderop bevond, is dat al tientallen jaren niet meer het geval. Maar de afstand tussen de woonplaats en de locatie van werk neemt nog steeds toe, weet Immers. Een deel van die toenemende afstand wordt door forenzen met het openbaar vervoer afgelegd, maar een deel gaat ook over de weg. "Daardoor wordt het veel drukker", zegt Immers. "Als je in plaats van 10 kilometer 100 kilometer moet rijden, dan bezet je de weg langer en dat zorgt voor drukte."
Anderzijds ziet Immers ook dat er meer wordt thuisgewerkt. "Veel mensen hebben flexibele werktijden. Ze werken bijvoorbeeld een dag thuis of beginnen later om zo de spits te ontlopen." Die spreiding van verkeer is volgens Immers belangrijk om files te voorkomen. "Er is eigenlijk capaciteit genoeg op de Nederlandse snelwegen. Maar in de ochtend- en avondspits is in een korte periode de vraag heel hoog. Als je in staat bent om het verkeer meer over de dag te spreiden, dan kan je een groot deel van de files voorkomen. Dat zou kunnen door een vorm van rekeningrijden in te voeren. Maar daar wil de politiek niet aan."
Doordat het gedrag van automobilisten verslechtert staan er meer files op de snelwegen. (Foto: ANP)
5. Gedrag automobilisten verslechtert
"In de jaarlijkse top tien van de grootste ergernissen speelt de verkeershufter altijd een dominante rol", zegt Hornman. "We worden steeds gejaagder en minder tolerant in het verkeer. In mediterrane landen zie je vaak dat er door automobilisten druk gebarend gereden wordt, maar in die landen is dat gebruikelijk en daarmee gunt iedereen elkaar dat recht. In Nederland eigenen automobilisten zichzelf vaak een recht toe. Als je bijvoorbeeld een tankstation of parkeerplaats langs de snelweg gebruikt om een stuk file te vermijden, plaats je jezelf boven een andere weggebruiker."
Verkeerspsycholoog Tertoolen ziet ook dat mensen in de file tegenwoordig snel "naar hun mobieltje grijpen". Daardoor letten automobilisten minder goed op en lost de file minder snel op. "We trekken minder snel op als de file oplost en dat zorgt voor vertraging. Per auto gaat dat natuurlijk niet om minuten, maar als je die relatief korte periodes bij elkaar optelt, kom je toch tot een aardige tijd. Nog los van het aantal ongelukken dat door die verminderde oplettendheid toeneemt, is dat gebruik van mobieltjes desastreus voor files."
Hornman denkt juist dat te hard optrekken na een file de doorstroming verslechtert. "We trekken veel te hard op, om vervolgens na 100 meter weer hard af te remmen. Daardoor ontstaan spookfiles. Als je optrekt, doe je dat anticiperend en niet zo hard dat je voertuigen voor je weer remmend moet benaderen", legt hij uit.
Doordat veel automobilisten constant van rijstrook wisselen, neemt het aantal files ook toe, vult Immers aan. "Een auto die van strook wisselt neemt twee plekken op de weg in; op de strook waar die vandaan komt en op de strook waar die naartoe gaat. Snelheidsverschillen zijn ongunstig voor het aantal files en zorgen ook voor minder veiligheid. De kans op een ongeval is dan groter en daarmee zijn we nog verder van huis. Tijdens een file is de capaciteit van een weg 20 tot 25 procent lager."
NUjij: Uitgelichte reacties