Het politieke modewoord van vandaag is ‘diversity’. Eurocommissaris Frans Timmermans is bijvoorbeeld lyrisch over diversiteit. Filosoof Paul Cliteur deed op TPO een verhelderende taalfilosofische analyse van het begrip diversiteit zoals Timmermans daar over praat waarbij de conclusie volgens mij is dat het een leeg containerbegrip is voor politieke correctheid. Timmermans vindt dat diversiteit goed is, maar hij zegt er niet bij wat diversiteit is. Ik sluit me aan bij de analyse van Cliteur en filosofeer verder over diversiteit.
De vraag is: Hoe groot is de diversiteit aan politieke en sociale verschillen die de landen van de Europese Unie aankunnen? Dat is een verkapte manier van zeggen: is er voor de religie (katholicisme, islam) plaats in Europa? Of, iets breder, is er plaats voor mensen met een niet-westerse identiteit in Europa? Om dat te kunnen beantwoorden moeten we op zoek naar het fundament van een politieke en sociale identiteit van de Europeaan. Er valt veel voor te zeggen om het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens (EVRM) uit 1950 als leidraad te nemen. Om Europeaan te zijn moet je de EVRM en de waarden van het EVRM accepteren. Dat houdt onder meer in: een democratische rechtsstaat, verbod op doodstraf, acceptatie van homoseksuelen en transgenders (geen discriminatie), vrijheid van meningsuiting (inclusief satire en kritiek op religie) en vrijheid van religie (inclusief islam). Islamitische normen en waarden zullen botsen met een aantal van de rechten van de mens. Onderwijs moet zorgen dat de rechten van de EVRM geïnternaliseerd worden en dat mensen de achterliggende argumentatie begrijpen. Het is de taak van de overheid om het juridische en morele kader van de EVRM te bewaken en te waarborgen. Maar het is niet alleen de islam die botst met de EVRM. Ook binnen het christendom en andere religies zijn er mensen die bijvoorbeeld homoseksualiteit niet aanvaarden of die tegen de vrijheid op abortus zijn. De crux is niet dat er een botsing is tussen islam (of allochtonen) en het westen, maar tussen beschaving en barbarij.
Diversiteit en pluralisme kan binnen het liberale kader van de EVRM. Wat de culturele of etnische achtergrond van mensen is, of hun religie, of politieke of seksuele voorkeur is irrelevant zolang ze zich houden aan de EVRM. Alles wat botst met de EVRM moet wijken. Als de islam zich niet aanpast aan de EVRM is er derhalve voor de islam geen plaats. En anders wel.
Twee vragen zijn verder politiek van belang. De eerste vraag is: Hoe gaan we om met de instroom van immigranten? Het gaat om hoeveelheid, selectie en integratie. De tweede vraag is: hoe zorgen we ervoor dat alle mensen in Europa de normen en waarden van de EVRM internaliseren? Frans Timmermans heeft in ieder geval geen flauw benul.
