Gouden Koets blijft 'slavenkoets'

 Twee jaar na de laatste rit door Den Haag is er nog geen velletje schuurpapier over het houtwerk van de Gouden Koets gehaald. De grootschalige renovatie van het rijtuig zit nog altijd in een ‘onderzoeksfase’, blijkt uit informatie rond het project waarover deze krant beschikt. Het daadwerkelijke opknappen begint waarschijnlijk pas volgend jaar, is de verwachting. ‘We hebben de tijd,’ klinkt het aan het hof.

Het komt niemand rond het koninklijk huis slecht uit dat de Gouden Koets nu een paar jaar niet door de Haagse lanen wordt voortgetrokken op Prinsjesdag. In de laatste jaren dat het voertuig nog wel dienst deed werd een brede maatschappelijke discussie gevoerd over een schildering op één van de panelen op het voertuig, de Hulde der Koloniën. Daarop zijn halfnaakte bewoners van de voormalige Nederlandse koloniën te zien die onderdanig schatten aanbieden aan de ‘Nederlandse Maagd’.

In Den Haag bestaat de hoop dat het debat rond die afbeelding verstomt nu de Gouden Koets jarenlang ontbreekt in de ceremoniële pracht en praal op Prinsjesdag. Premier Rutte zei eerder ‘niet voor het herschrijven van de geschiedenis door het vernielen van de Gouden Koets te zijn’. Bronnen rond het hof melden deze krant nu dat het kunstwerk intact blijft. 

In 2011 vonden de toenmalige Kamerleden Harry van Bommel en Mariko Peters dat de afbeelding van de koets gehaald moest worden, actiegroep ‘De Grauwe Koets’ organiseerde drie jaar later een demonstratie tegen het gebruik van de Gouden Koets. Historici buitelden over elkaar heen over de vraag of het wel of niet gepast is dat het staatshoofd bij de opening van het parlementaire jaar in een voertuig met zo’n afbeelding wordt rondgereden. 

In kringen rond het hof wordt nu opgemerkt dat ‘het paneel moeilijk zwart geschilderd kan worden’. En: ‘Het is nu eenmaal een rijdend museaal object. Als we dit weghalen kunnen we de halve collectie van het Rijksmuseum eigenlijk niet meer tonen.’

Na de restauratie van de Glazen Koets (die sinds vorig jaar door het koningspaar gebruikt wordt op Prinsjesdag) was het tijd om de Gouden Koets grootschalig onder handen te nemen, voor het eerst sinds de bouw in 1898. Na de Prinsjesdag van 2015 is het voertuig grotendeels ontmanteld en zijn verschillende specialisten bij de Koninklijke Stallen in Den Haag langs geweest om offertes uit te brengen over de te verrichten werkzaamheden.

Het streven is om de koets zo veel mogelijk bij die Koninklijke Stallen, naast paleis Noordeinde, onder handen te laten wordt genomen, zoals dat ook met de Glazen Koets gebeurde. De opknapbeurt van dat rijtuig geldt als voorbeeld voor het project met de Gouden Koets, ook in tijd en geld. De Glazen Koets was zeven jaar onbruikbaar en met de restauratie was zo’n 1,2 miljoen euro gemoeid.

Dat bedrag werd vorig jaar ook genoemd door de stalmeester van de koning, Bert Wassenaar, toen hem gevraagd werd naar de kosten van de revisie van de Gouden Koets. Premier Rutte heeft altijd gezwegen over het bedrag, omdat de Grondwet volgens hem voorschrijft dat de koning zelf bepaalt hoeveel geld voor zo’n project wordt uitgetrokken.

Lees verder onder de foto. 

Een Raad van Advies rond de restauratie van de Gouden Koets heeft de afgelopen jaren om nader specialistisch onderzoek gevraagd over een aantal cruciale onderdelen van de wagen. Zo zijn röntgenfoto’s van de wielen gemaakt, om te kunnen bepalen hoe ze er van binnen aan toe zijn. 

Vergulding

Ook is gedetailleerd bekeken hoe de vergulding van de koets is opgebouwd. Dit najaar zal de Raad van Advies, die bestaat uit Flip Maarschalkerweerd, directeur van de Koninklijke Verzamelingen, emeritus hoogleraar en restauratie-expert Anne van Grevenstein-Kruse, Susan Lammers (directeur Rijksdienst van het Cultureel Erfgoed) en Judikje Kiers, directeur van het Amsterdam Museum, in een rapport voorstellen hoe de operatie het beste kan worden aangepakt.

De doelstelling van de restauratie is dat de koets zo veel mogelijk in originele staat dient te blijven, zolang de veiligheid en gebruiksvriendelijkheid dit toelaten. Het restauratiewerk zal deels door buitenlandse bedrijven worden uitgevoerd, omdat in Nederland niet alle specialistische kennis beschikbaar is.