Geen wetsartikel zo omstreden als de afschaffing van de dividendbelasting, maar het kabinet geeft geen krimp
Het is misschien wel de meest afgekraakte Belastingwet ooit, woensdag beukte de oppositie weer vol in op de afschaffing van de dividendbelasting. Want Unilever lijkt helemaal niet naar Nederland te komen.
Artikel 9.1 van de Wet bronbelasting 2020 gaat waarschijnlijk de parlementaire geschiedenis in als het meest afgekraakte wetsartikel ooit. Zelfs de beperking van de hypotheekrenteaftrek was minder omstreden dan de afschaffing van de dividendbelasting. Sinds dit voorstel vorig jaar onverhoeds opdook in het regeerakkoord, grijpt de oppositie werkelijk elke gelegenheid aan om het plan aan gort te schieten. Woensdag trad de Tweede Kamer aan voor schietronde vijf, of zes.
Tijdens de eerste termijn van de Algemene Financiële Beschouwingen, het jaarlijkse debat over de rijksbegroting en de belastingplannen voor volgend jaar, ondernamen de financiële woordvoerders van de oppositie weer een manmoedige poging de onzaligheid van het plan aan te tonen.
’s Ochtends kregen ze verse munitie aangeleverd door Laura van Geest, directeur van het Centraal Planbureau (CPB). Zij gaf het kabinet in NRC een veeg uit de pan omdat het te weinig doet tegen belastingontwijking door multinationals. Van Geest herinnert Rutte en zijn kompanen eraan dat Nederland in de topdrie staat van landen die door bedrijven gebruikt worden om winsten onbelast door te sluizen. ‘Ik weet zeker dat we daar niet uitvallen door de maatregelen die het kabinet neemt’, aldus Van Geest. Nederland hoeft volgens haar de dividendbelasting niet af te schaffen om bedrijven uit het Verenigd Koninkrijk aan te trekken. Nederland heeft immers al het voordeel dat het in de Europese Unie ligt en Groot-Brittannië binnenkort niet meer.
Bij afwezigheid van premier Rutte en andere VVD-bewindspersonen moest financieel woordvoerder Aukje de Vries in de vuurlinie plaatsnemen. Farid Azarkan van Denk vuurde als eerste. ‘Nu het weer goed gaat met Nederland dacht premier Rutte: wie zal ik nu eens geld geven? Laat ik een willekeurig bedrijf noemen: Unilever bijvoorbeeld. Dat maakte 5,3 miljard euro winst in 2015. In 2016: 5,5 miljard winst en in 2017 6,5 miljard winst. Dus besloot Rutte aan die arme Unilever en Shell 2 miljard euro te geven door de dividendbelasting af te schaffen. Zonder draagvlak en zonder onderbouwing.’
Zelfs de doorgaans kabinetsvriendelijke SGP voelt plots serieuze aandrang tot oppositie voeren. SGP’er Chris Stoffer: ‘Ik doe mijn best om het totaalplaatje boven water te krijgen. Alles wat ik hoor is: het gaat om Shell of Unilever. Als ik geen betere uitleg krijg, vindt ook de SGP dit helemaal niks.’
Unilever
De Britse aandeelhouders van Unilever zetten het debat op scherp. Een steeds groter deel keert zich tegen de voorgenomen verhuizing van het hoofdkantoor naar Rotterdam. Als de aandeelhouders de komst van Unilever naar Nederland torpederen, staat het kabinet er gekleurd op. Het is een publiek geheim dat premier Rutte de afschaffing van de dividendbelasting op het laatste moment eigenhandig het regeerakkoord in fietste. Hij deed dat niet in de laatste plaats omdat Unilever-baas Paul Polman dit eiste in ruil voor de keuze voor Rotterdam als vestigingsplaats voor het hoofdkantoor.
Dit kun je óók doen met 1,9 miljard euro
Het kost wat, maar volgens het kabinet is de afschaffing van de dividendbelasting goed voor Nederland. Of is er een betere bestemming? Klik hier je eigen pakket bij elkaar.
De oppositie maakte tijdens het debat dankbaar gebruik van die kennis. Bart Snels (GroenLinks) tegen Aukje de Vries: ‘Is het u ook opgevallen dat de dividendbelasting bij de Britse aandeelhouders geen enkele rol speelt?’ De Vries: ‘Wij lezen ook de mediaberichten rond Unilever, maar ik wil het graag breder trekken. Wij doen dit ook om andere bedrijven naar Nederland toe te halen. Het CPB schrijft dat het afschaffen van dividendbelasting gunstig kan zijn voor ons vestigingsklimaat.’ Lammert van Raan (PVDD): ‘Goed dat de VVD zegt dat het CPB zegt dat het afschaffen van de dividendbelasting effect kán hebben op het vestigingsklimaat, dus dat het gewoon een gok is.’
Het niet aflatende gebeuk van de Kamer ten spijt geeft het kabinet geen krimp. Dat een kabinet de kritiek van de oppositie naast zich neerlegt is min of meer gebruikelijk, maar het afschaffen van de dividendbelasting kent wel heel weinig pleitbezorgers. Alleen CDA, VVD en werkgeversorganisatie VNO-NCW zijn voor, plus enkele multinationals. Coalitiepartijen D66 en ChristenUnie gaan met lange tanden vóór stemmen, negen van de tien economen zijn kritisch, het CPB en de Raad van State zien er weinig in en de ambtenaren van het ministerie van Financiën evenmin. En, zoals SP-Kamerlid Renske Leijten opmerkte: ook 89 procent van de bevolking is tegen.
Prestigekwestie
De maatregel is een prestigekwestie geworden voor CDA en VVD. Maar zullen zij doorzetten als de aandeelhouders van Unilever de verhuizing naar Rotterdam verhinderen? Waar de oppositie tegenaan loopt, is dat de afschaffing van de dividendbelasting onderdeel is van een groter pakket wijzigingen van de bedrijfsbelastingen. De Tweede en Eerste Kamer kunnen alleen het hele pakket wegstemmen. Als ze de dividendbelasting willen behouden, moeten ze ook de verlaging van de vennootschapsbelasting en de maatregelen tegen de belastingontwijking door brievenbusfirma’s naar de prullenmand verwijzen. Het kabinet weet dat de meeste oppositiepartijen die prijs niet willen betalen, omdat ze daarmee ook het midden- en kleinbedrijf treffen. De Tweede Kamer roept minister Hoekstra met een amendement op de dividendbelasting alsnog uit het pakket te tillen, zodat de Kamer er apart over kan stemmen. Maar het kabinet heeft daar vooralsnog geen belang bij.
CDA-voorman Buma hintte er onlangs in een radio-interview op dat hij zijn steun aan het plan wil herzien als Unilever zijn deel van de afspraak niet nakomt. Maar als het kabinet het wetsvoorstel dan zelf terugtrekt, geeft het impliciet toe dat de maatregel puur voor Unilever bedoeld was. Iets wat VVD en CDA steeds hebben tegengesproken. Een mogelijke ontsnappingsroute is dan binnen de coalitie een Tweede Kamerlid of senator met onoverkomelijke ‘gewetensbezwaren’ te organiseren. Die kan dan echt niet met het afschaffen van de dividendbelasting leven en stemt daarom tegen. Dat de coalitie een meerderheid van één zetel in beide Kamers heeft, kan dus nog best van pas komen.
De Tweede Kamer stemt waarschijnlijk op 15 november over het Belastingplan (met daarin de afschaffing van de dividendbelasting); de Eerste Kamer in de laatste week voor het kerstreces.
