Europese belastingbetaler moet toch weer bank redden
Het zou niet meer gebeuren, maar dit weekeinde wordt vrijwel zeker opnieuw een Europese bank gered op kosten van de belastingbetaler. Monte dei Paschi di Siena (MPS), de derde bank van Italië, heeft een kapitaalinjectie van de Italiaanse staat nodig om overeind te blijven.
De verwachting is dat de Italiaanse regering via een noodwet of een decreet de gedeeltelijke nationalisatie van de bank mogelijk maakt.
Reden van de overhaast ogende stap is dat vrijdag bekend werd dat de Europese Centrale Bank de Italiaanse bank geen tijd meer gunt om te zoeken naar private kapitaalverschaffers. De bank heeft 5 miljard euro nodig voor een herkapitalisatieplan dat is opgesteld door Mediobanca en JP Morgan. Daar is nog maar 1 miljard euro van binnen.
De Italiaanse bank had met ruggesteun van de ECB tot 20 januari willen blijven zoeken. De ECB vindt dit uitstel zinloos. Een van de grootste kandidaten om de bank te helpen, het staatsinvesteringsfonds van Qatar, heeft er geen trek meer in, nadat Italië zondag heeft besloten nee te zeggen tegen een grondwetswijziging. Daarna besloot premier Renzi af te treden.
Er is geen uitzicht dat voor 20 januari voor deze regeringscrisis een oplossing wordt gevonden. Daarnaast dreigt een bankrun, waardoor de problemen verder worden vergroot.
Lees ook
Het Italiaanse referendum duwt de oudste bank ter wereld naar de rand van de afgrond. De gevolgen kunnen zich tot ver buiten die ene bank en Italië uitstrekken.
Als slechtste uit de stresstesten
De koers van Monte dei Paschi di Siena daalde vrijdag zo snel dat die op de beurs van Milaan tot drie keer toe werd stilgelegd. Onderwijl overlegde de top van de bank met de regering en met name met minister van Economische Zaken Pier Carlo Padoan.
De eurozone heeft juist de vrijheid beperkt om staatssteun te geven aan zogeheten systeembanken die te belangrijk zijn om bankroet te gaan (too big to fail). Hiermee moet worden voorkomen dat belastingbetalers blijven opdraaien voor het redden van banken, zogenoemde bail-outs.
Volgens de nieuwe regels moeten eerst de partijen bloeden die een belang hebben in de bank: aandeelhouders, obligatiehouders, andere schuldeisers en spaarders met een inleg van meer dan 100 duizend euro. Dat heet de bail-in. Daar doet zich een probleem voor: de MPS heeft tienduizenden kleine obligatiehouders die als pensioenvoorziening hun geld in de bank hebben geïnvesteerd. Als die hun geld kwijtraken, kan dat leiden tot maatschappelijke onrust.
Daarom wordt naar een compromis gezocht waarbij de kleine obligatiehouders worden gecompenseerd. Voordat de financiële markten maandag opengaan, zou hierover een akkoord moeten zijn bereikt.
Een andere mogelijkheid is dat de bank steun vraagt bij het Europese Stabiliteits Mechanisme (ESM), die financiële instellingen met noodleningen terzijde kan staan. Het ESM stelt aan dergelijke leningen strikte voorwaarden. Daar lijkt de Italiaanse bank niet aan te kunnen voldoen. Daarom lijkt nationalisatie de enige oplossing.