Logo Joop
De opiniesite van BNNVARA met actueel nieuws en uitgesproken meningen

Kaag roept Nederlanders op om zich uit te spreken tegen xenofobische retoriek en uitsluiting

  •  
30-09-2018
  •  
leestijd 7 minuten
  •  
553 keer bekeken
  •  
Prinsjesdag: Hoedenparade op het Binnenhof

© 2018-09-18 12:29:35 DEN HAAG - Sigrid Kaag minister voor Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking arriveert met haar jongste dochter Inas bij de Ridderzaal op Prinsjesdag. ANP PIROSCH

Minister van Handel en Ontwikkelingssamenwerking Sigrid Kaag sprak zondagmiddag de jaarlijkse Abel Herzberg-lezing uit in Amsterdam, waarin ze stelling neemt tegen de xenofobische retoriek die onze politiek is binnengeslopen. De krachtige speech staat in schril contrast tot de uitspraken van haar collega minister van Buitenlandse Zaken, Stef Blok, eerder deze zomer. Met de voorbeelden die Kaag aanhaalt is duidelijk dat ze de uitspraken van PVV-leider Geert Wilders en Forum voor Democratie-voorman Thierry Baudet gevaarlijk vindt. De minister vraagt zich af hoe een toekomstig historica zal terugkijken op ‘onze tijd van onbehagen en vervreemding en de politieke verandering die dat in onze tijd al heeft voortgebracht’ en of ongelijkheid herkend zal worden ‘als drijvende kracht van de politieke polarisatie en als factor in de afbraak van sociale samenhang en de vermindering van stabiliteit en veiligheid’. De rode draad in haar betoog is ‘stilte’ die in woord en daad doorbroken moet worden, om te voorkomen dat de geschiedenis zich herhaalt:
“Een donkere en bedreigende stilte.
Een bepaalde stilte in de samenleving.
In de politiek.
De stilte van wel weten wat er speelt.
Horen wat er geroepen wordt.
Maar het er niet over hebben.
En er ook niet echt iets aan doen.
De stilte van het zwijgen voor het gemak.
De stilte die de plaats inneemt van woorden die té ongemakkelijk zijn, die te veel ‘gedoe’ geven, die gevaarlijk zijn.
De stilte van de angst er niet meer bij te horen als je iets zegt over de racistische grappen in een vrienden app groep.
De stilte van de cabaretier, die – bang voor bedreiging – een grap niet maakt.
De stilte van de politicus, die iets niet zegt omdat het haar of hem stemmen kan kosten.
Die stilte, de stilte van het wegkijken, is onheilspellend.
Die stilte kan langzaam maar zeker aanzwellen tot collectief zwijgen.
Een zwijgen dat uiteindelijk oorverdovend kan worden.
Dat maakt dat we de risico’s in onze samenleving niet meer zien.
Dat we de signalen niet meer verstaan.
De bittere les van de geschiedenis is dat in de stilte van het zwijgen de dissonant van stigmatisering, uitsluiting en vervolging manifest wordt.”
Wilders In onderstaand citaat worden geen namen genoemd, maar het is duidelijk over wie minister Kaag het heeft:
Wie verwijst naar de Tweede Wereldoorlog en de aanloop daarnaartoe wordt vaak verweten te demoniseren.
Zo lijkt het dat we terecht zijn gekomen in wat Von der Dunk noemt “een nieuw taboe”.
De stilte van het zwijgen, als een totaalverbod op een godsdienstige tekst wordt voorgesteld.
De stilte van het zwijgen, als een totaalverbod op de bouw van gebedshuizen wordt bepleit.
De stilte van het zwijgen, als de gescandeerde roep om het verminderen van de aantallen van een hele bevolkingsgroep wordt opgezweept.
Dat is stilte die een sluipend gevaar in zich draagt.
Dat is stilte die onze waarden en uiteindelijk ons allemaal bedreigt.”
Trump De volgende passage is ook saillant in het licht van haar functie als minister van Buitenlandse Handel en de handelsoorlog die Trump heeft verklaard aan onder meer de Europese Unie:
“Wie niet meer weet wat voor zinloze armoede en verlies wordt veroorzaakt door economische en monetaire concurrentie tussen landen;
Hoeveel kansen voor ontwikkeling en welvaart er verloren gaan door achterhaald protectionisme en handelsbarrières;
kan de enormiteit van het slagen van de Europese eenwording niet meer op waarde schatten.
En wat niet meer op waarde wordt geschat, kan verloren gaan.
EU In haar speech roemt ze de Europese Unie en stel ze stellig te geloven ‘in de kracht van internationale samenwerking’:
“De Europese Unie is een uitdrukking van idealen, moed en visie.
Het geweld dat ons continent eeuwen heeft verscheurd, is niet zo maar bedwongen.
Als het in het eenwordingsproces even moeilijk werd, bestond altijd weer de neiging terug te kruipen in de eigen, oude, vertrouwde, nationale schulp.
Om toe te geven aan het comfort van de oude reflexen van nationale stammenidentiteit en animositeit.
Vele malen werd het project dood verklaard.
Maar uiteindelijk wist een generatie Europese leiders vorm te geven aan hun visie in het naoorlogse Europa….
De Europese Unie is dan ook niet zo maar een afspraak die je af kunt zeggen of uit kunt stellen.
Het is anders.
Het is een nieuwe, zelfstandige eenheid.
Een rechtsgemeenschap, een versmelting van soevereiniteiten.
Een nieuwe, grotere, soevereine eenheid.
Het Europese recht heeft voorrang boven nationaal recht.
De eenwording is nooit af.”
Baudet Kaag noemt ‘het beschermen van de minderheid tegen de tirannie van de meerderheid’ het ‘genie van de naoorlogse structuur van onze Europese samenleving’ en haalt de ondergang van de Weimar republiek aan om de noodzaak ervan te benadrukken, om vervolgens stelling te nemen tegen de retoriek van onder meer Thierry Baudet, die evenmin bij naam wordt genoemd, maar zich zonder twijfel aangesproken mag voelen:
“Hoe navrant, hoe onverteerbaar is het dan, dat we steeds meer stemmen horen, die zeggen: weg met de multilaterale orde. Weg met het Europese recht.
Universele mensenrechten, ja, maar dan alleen binnen de grenzen van ons land en alleen voor ons soort burgers!
We merken steeds meer dat delen van de samenleving vatbaar zijn voor halve waarheden, manipulatie, fake news, die de internationale orde typeert als ‘cultuur-marxistisch project’.
Mensen worden zelfs verleid met een bedrieglijke notie van een romantisch 19de-eeuwse nationalisme.
Een zogeheten ‘terugkeer’ naar de soevereine natiestaat.
De internationale orde moet worden gesloopt.
We moeten worden bevrijd van tirannieke elites.
In Brussel, New York, Berlijn of Parijs.
Die hun eigen nationale trots zouden verloochenen.
Spreken is zilver, zwijgen is goud.
Maar niet als het om universele waarden gaat.
Niet als het gaat om positie nemen tegen antisemitisme.
Tegen xenofobie.
Tegen racisme.
Wij kunnen grote ideeën met de feiten en idealen bevechten.
En daarom zeg ik hier onbeschroomd:
ik geloof in de kracht van internationale samenwerking.”
Mensenrechten De D66-minister benadrukt hoe belangrijk mensenrechten zijn en waarschuwt ervoor deze niet voor lief te nemen:
“De meeste landen waar journalisten worden opgepakt, waar bepaalde groepen mensen zijn uitgesloten van verkiezingen en waar een onafhankelijke rechtspraak ontbreekt, hebben een Grondwet.
De meeste landen waar vrijheid van meningsuiting wordt beknot, waar academici niet kunnen publiceren wat ze willen en waar vrouwen tweederangsburgers zijn, zijn partij bij diezelfde internationale verdragen die juist dit handelen verbieden.
De meeste landen met een ‘President Voor Het Leven’ schrijven verkiezingen uit, hebben grondrechten die zwart op wit in de wet staan, en die claimen minderheden te beschermen.
Onafhankelijke rechtspraak is in deze wereld niet vanzelfsprekend.
De bescherming van grondrechten vloeit niet automatisch voort uit een Grondwet, of uit internationale verdragen…
Onze Grondwet is een prachtige tekst.
Maar kan niet alleen voor juristen voer voor studie zijn.
Een Grondwet moet worden gedragen door de samenleving.
Moet leven in de harten van mensen.”
Democratie in crisis Kaag waarschuwt voor de erosie van de democratie, ook in Nederland:
“In het laatste jaarrapport “Freedom in the World” constateert de denktank Freedom House dat het jaar 2017 het twaalfde opeenvolgende jaar was waarin democratische vrijheden wereldwijd afnamen.
Volgens diezelfde denktank was 2017 een crisisjaar voor democratie als wereldwijd fenomeen.
Vrije verkiezingen, de rechten van minderheden, de vrijheid van de pers en de rechtsorde wereldwijd steeds meer onder druk te staan.
Freedom House stelt dat de democratie zich op dit moment in de meest serieuze crisis in decennia bevindt.
Ons land bevindt zich op alle lijsten die kwaliteit van leven meten gelukkig nog in de absolute wereldtop.
Maar dit Nederland staat ook onder druk, horen wij met enige regelmaat in het publieke debat.
Omdat een grotendeels onbenoemde ‘elite’ het land in de uitverkoop zou hebben gedaan.
Omdat Brusselse dictaten bepalen wat er in Nederland gebeurt.
Omdat Nederlandse rechters niet meer dan marionetten zouden zijn van een bepaalde politieke partij.
Omdat zogeheten ‘linkse academici’ een ‘politiek correcte’ versie van de werkelijkheid aan hun studenten zouden onderwijzen.
Wij worden gewaarschuwd dat we worden aangevallen door een atypische vijand, die ons eigen uniform draagt.
We zien de roep om een sterke man, die redding zal brengen.
Feiten zijn geen feiten meer.
De pers is een tegenstander.
Het tribale identiteitsdenken wint terrein.”
Identiteit De minister haalt ook haar privéleven aan en legt uit hoe ze weigert om zich in een hokje te laten duwen:
“Soms word ik, vanwege mijn huwelijk en carrière, behandeld als vreemdeling in eigen land.
En dan vraag ik me af: wie bepaalt dat eigenlijk?
Wie de Nederlandse vreemdeling is, en wie niet?
In het stereotype hoor ik daar soms kennelijk toe, en pijnlijker: ook mijn kinderen.
Het raakt me.
Het motiveert me.
Identiteit is nooit monolithisch, maar gelaagd en complex.
Het is een recht je eigen identiteit te bepalen, te groeien en te leren, en je gevoel van zelf te definiëren op basis van levenservaring.
Identiteit wordt gevormd door opvoeding, door vrienden die je maakt, door je levensovertuiging, door boeken die je leest, door reizen die je maakt, door ontmoetingen met wildvreemden, en door persoonlijke ambitie en ontwikkeling.
Ook in teleurstelling en tegenslag wordt persoonlijke diepgang en menselijkheid gevormd. Vaak juist op die momenten waar je jezelf en anderen tegenkomt.
Mensen kunnen dus niet worden gereduceerd tot één kenmerk van hun wezen.
Tot “de kosmopoliet”.
“De immigrant.”
“De moslim.”
“De jood.””
Angst Kaag roept burgers op om zich uit te spreken tegen xenofobische retoriek, waar ze die ook tegenkomen:
“En één ding weet ik zeker: op het kabaal van de stem van de angst voor de ander, kan stilte niet het antwoord zijn.
De stem van redelijkheid, respect en tolerantie zal altijd als tegengeluid moeten worden gehoord.
In de politieke arena.
In het maatschappelijke debat.
En ook in de huiskamer en in het café.
Wij mogen het niet onweersproken laten.
Stilte is dan levensgevaarlijk.
Maar hoe doorbreken we die?
Hoe neutraliseren we het sluipende gif van de angst?
Woorden zijn daarbij onmisbaar.
Woorden verbinden ons met het verleden, en helpen ons om verder te komen.
We leven in een tijd waarin we de woorden van Abel Herzberg harder nodig hebben dan op enig ander moment sinds ze werden opgetekend.
We mogen de geschiedenis niet de mond laten snoeren…
Maar we hebben meer nodig dan woorden alleen.
Het weerwoord moet de vorm krijgen van actie, van hoopgevend handelen.
Een samenleving is niet alleen samen spraak. Het is vooral samen doen.
Iets doen.
Niet omdat het moet of omdat het iets oplevert, maar omdat het goed is.
Omdat we mede mensen zijn. Omdat we samen leven.”
Minister Kaag sluit af met de woorden: “Wees niet stil, wij zijn met velen.”
Lees de hele speech hier.
Delen:

Praat mee

onze spelregels.

avatar
0/1500
Bedankt voor je reactie! De redactie controleert of je bericht voldoet aan de spelregels. Het kan even duren voordat het zichtbaar is.