Steve Bannon verkondigt in Rome zijn gedroomde Europese revolutie

In de witte tent op het Tiber-eiland, hartje Rome, is het snikheet. Vrouwen in strakke jurken wuiven zich met waaiers koelte toe, mannen in strakke pakken vegen met zakdoekjes het zweet van hun gezicht. Het rivierwater dat ruisend langs het eiland stroomt, brengt geen verkoeling. Een paar honderd Italianen zijn zaterdagmiddag afgekomen op de ­uiterst rechtse Steve Bannon, een voormalige campagne-adviseur van Donald Trump, die nu wil proberen om de populisten in Europa te verenigen.

Eurosceptici

De omstreden Steve Bannon, ­helemaal in het zwart gekleed, is ­ongetwijfeld blij dat hij in de Italiaanse hoofdstad welkom is. Hij wordt op veel plekken in de wereld uitgemaakt voor racist, xenofoob en haatzaaier. Wanneer hij op festivals wordt uitgenodigd, is daar vaak zo veel protest tegen dat hij prompt van de gastenlijst wordt geschrapt. Maar in Italië gebeurt dat niet – misschien omdat verreweg de meeste Italianen niet weten wie hij is, misschien ­omdat eurosceptische populisten hier de regering vormen.

Sinds enkele maanden probeert Bannon in Europa een netwerk van rechtse, eurosceptische partijen, The Movement genaamd, op te bouwen. Populisme-experts betwijfelen of hem dat gaat lukken. De huidige sterren van de Italiaanse politiek, Matteo Salvini en zijn nationalistische regeringspartij Lega, hebben in elk geval al toegehapt en geven The Movement zo legitimiteit. 

Ook Broeders van Italië, een kleine rechtse partij met fascistische wortels, onder leiding van Giorgia Meloni, sluit zich bij Bannon aan. Het is de ratelende Meloni, met haar geblondeerde lange haar perfect in de krul geföhnd, die de Amerikaan op haar partijfestival heeft uitgenodigd.

In de tent heeft Bannon het niet over zijn Movement. Hij praat bijna uitsluitend over de vele ‘simpele mensen’ die volkomen ten prooi zijn gevallen aan de hebzucht van ‘de kleine, machtige elite’. “Jullie zijn eenvoudige, hardwerkende mensen die niets anders willen dan je gezin ­ beschermen en een normale baan. Jullie zijn de ruggegraat van de maatschappij, die de joods-christelijke cultuur in stand houdt”, houdt hij zijn publiek voor. 

“Maar besef dat jullie niets anders zijn dan dienaren van de sterke machten die jullie eronder willen houden. Die elite wordt ­almaar rijker, terwijl jullie niets ­bezitten. Gelukkig bieden de Lega en Broeders van Italië nu verzet. Brussel is daarom bang voor jullie, want vanuit Italië kan de revolutie zich over heel Europa verspreiden.” Er wordt enthousiast geklapt. In zijn toespraak heeft Bannon het vaak over wat hij ‘de Davos-partij’ noemt, naar het jaarlijkse World Economic Forum dat in die Zwitserse stad wordt gehouden, zonder te specificeren wie dan tot die club behoren en op welke manier of waarom de leden ervan zouden samenspannen.

Later, terwijl de warme schemering het Tiber-eiland omhult en dorstige journalisten koude biertjes ­bestellen, vertelt Bannon tijdens een kleine persbijeenkomst dat zijn ­Movement géén partij wordt, maar een losse alliantie van gelijkgestemden. De partijen die zich er bij aansluiten – naar verluidt zou ook de Franse Rassemblement National (voorheen Front National) dat overwegen, terwijl de Britse Ukip heeft bedankt – gaan ook geen fractie vormen in het Europees parlement. “The Movement wil alle partijen die hun eigen natie verdedigen, helpen met peilingen en data-analyse bij de Europese verkiezingen in mei.”

Kostbare relaties

Naast hem staat Giorgia Meloni te glimmen. Zonder Bannon zou er op haar partijfestival nooit zo veel pers aanwezig zijn. Meloni onderstreept het belang van The Movement: “Via Bannon kunnen wij, als partij die de Italiaanse identiteit verdedigt, in contact komen met gelijkgestemden in de rest van Europa. Een Amerikaan hoeft mij niet te vertellen wat ik moet doen, maar het hebben van relaties is kostbaar. We kunnen ­samen naar oplossingen zoeken.”

Matteo Salvini, de leider van de Lega en sinds dik drie maanden ­minister van binnenlandse zaken en vicepremier, is uren eerder naar het Tiber-eiland gekomen. Omringd door brede bewakers stapt hij de witte tent binnen. Er klinkt gejuich.

Salvini is de populairste politicus van het land, vooral omdat hij ngo-schepen vol bootmigranten uit Italiaanse havens weert. Hij heeft het  zaterdag niet over zijn samenwerking met Bannon, maar onderstreept dat de Europese kiezers in mei de kans hebben om wat hij ‘de decennialange heerschappij van links’ noemt, te doorbreken. “Het zal een wederopstanding van de volkeren zijn, tegen bankiers en financiers. Ik ben blij dat ik een hoofdpersoon kan zijn van die verandering.”

Lees ook:

De Europese verkiezingen zullen deze keer echt anders zijn

Het ‘partijkartel’ kan de borst natmaken. Een wirwar van nieuwe bewegingen en coalities daagt de gevestigde orde van Europa uit.