Leerplicht is ieders recht

Kinderen van 5 tot 16 jaar vallen onder de leerplichtwet. Zij moeten naar school. Scholen hebben zorgplicht. Zij moeten de kinderen toelaten. Alle kinderen. Zo nodig dienen ze hun via maatwerk tegemoet te komen. Sinds twee jaar regelt de Wet Passend Onderwijs dat ook leerlingen met behoefte aan extra zorg in de eigen regio een plek kunnen krijgen. Daarvoor is jaarlijks 1,16 miljard euro beschikbaar, te verdelen over de scholen. De gedachte is dat een kind met een fysieke, mentale of sociale handicap niet gebaat is bij een uitzonderingspositie en beter deel kan nemen aan het reguliere schoolleven – zoals het later ook zoveel mogelijk zal moeten opgaan in de reguliere maatschappij.

Maar er gaat iets mis. Enerzijds blijkt er een bedrag van zo’n 111 miljoen euro dat geoormerkt is voor passend en speciaal onderwijs niet door de scholen te worden besteed. Anderzijds stijgt het aantal ‘probleemkinderen’ dat langer dan drie maanden niet naar school gaat en dus allengs kanslozer wordt. Tel daar de kinderen bij op die niet op een school staan ingeschreven en het zijn er minstens 4.200.

Schoolbesturen maken hun eigen afweging. Er zijn er die moeilijke gevallen vermijden, en dat is voorstelbaar. Ze vrezen onrust in de klas; een te zware belasting voor de leerkracht; of dat speciale aandacht voor één kind ten koste gaat van de klasgenoten. Ze zeggen dat de school vol zit en nemen het kind niet aan. Of ze maken de extra zorg zo minimaal dat het vanzelf verdwijnt.

Vervolgens krijgen ouders de leerplichtambtenaar op hun dak. Volgt er vrijstelling van leerplicht dan vervalt het recht op onderwijs en komt scholing voor rekening van de ouders. Een particuliere opleiding kan een oplossing zijn maar is snel onbetaalbaar. Thuisonderwijs wordt ontmoedigd – het onttrekt zich aan controle en het kind ontbeert sociale ontwikkeling. Heeft het kind mazzel dan wordt een zogeheten ‘Miepziekcontract’ gesloten. Dat is een arbitrair toegekende, schimmige regeling waarbij een kind formeel ingeschreven staat op een school die de bekostiging doorsluist naar de ouders zodat er particulier onderwijs kan worden betaald.

En dat allemaal voor kinderen die toch al de pech hebben dat ze anders dan de anderen zijn. 4.200 kinderen is relatief gezien een laag aantal op een totale schoolpopulatie van 2,54 miljoen, bij een wet die hun verzekert van recht op onderwijs en een budget waar niks bij hoeft. Het is allemaal te verklaren. Maar toch klopt het niet. Absoluut gezien is 4.200 kinderen veel, als je het omrekent naar gefnuikte levens. Deze kinderen bestaan. Ze kosten extra energie. Dat moet dan maar. Daar kan geen school voor wegduiken. Dat heet medemenselijkheid.