Bijna zijn menselijke eicellen uit stamcellen gemaakt

Echte eicellen, waar na bevruchting een kind uit kan groeien, zijn het nog niet, maar Japanse onderzoekers hebben een belangrijk voorstadium van menselijke eicellen opgekweekt uit stamcellen. Stamcellen kunnen worden gemaakt uit cellen van volwassen mensen.

„Het maken van menselijke geslachtscellen uit stamcellen is de heilige graal van de voortplantingsgeneeskunde”, zegt hoogleraar humane voortplantingsbiologie Sjoerd Repping van Amsterdam UMC in een telefonische reactie. „Als dit lukt zou dat een revolutie zijn, met name voor oudere vrouwen die nog een genetisch eigen kind willen krijgen. Los van wat je er ethisch van vindt, is hun baarmoeder nog altijd wel geschikt om een gezond kind ter wereld te brengen, maar het probleem is dat hun eicellen te oud zijn. Gloednieuwe, opgekweekt uit stamcellen, zouden dat kunnen ondervangen.”

De geslaagde groei van voorlopereicellen is het werk van een Japans team dat zijn resultaten donderdag publiceerde in Science.

Black box

De Japanners kweekten vroege voorlopercellen van menselijke geslachtscellen vier maanden lang samen met embryonale cellen uit eierstokken van de muis. Repping vindt het overtuigend: „De onderzoekers hebben op verschillende manieren kunnen aantonen dat het inderdaad oögonia heeft opgeleverd, het voorlaatste celtype dat uiteindelijk eicellen oplevert. Maar het is een grote black box; wat er in die maanden precies gebeurt is nog niet duidelijk. Niettemin is het bewijs geleverd dat het kan!”

Na het oögonium-stadium moeten de cellen nog een reductiedeling (meiose) ondergaan om het juiste (gehalveerde) chromosomenaantal van een eicel te krijgen. De onderzoekers schrijven dat zij werken aan een methode om ook die laatste stap te bewerkstelligen.

Het uit stamcellen produceren van geslachtscellen lukte bij muizen al veel eerder. Daaruit zijn gezonde en vruchtbare muisjes geboren. Maar hetzelfde voor elkaar krijgen met menselijke stamcellen leek lastiger.

Repping had deze doorbraak niet zo snel verwacht. „Na dit onverwachte succes durf ik niet meer te zeggen hoe moeilijk de laatste stap is”, zegt hij. „Als het technisch mogelijk is, zal het niet lang duren voordat het ergens ter wereld in de kliniek toegepast wordt. Daarbij is het mijns inziens wel essentieel dat er goed gekeken wordt naar de effectiviteit en vooral naar de veiligheid voor de hierdoor ontstane kinderen.”