Ineens is elke partij de hoeder van leraren en verpleegkundigen
Premier Mark Rutte staat vandaag tegenover de Tweede Kamer in het belangrijkste debat van het jaar, de Algemene Beschouwingen. Die gaan eens een keer niet vooral over identiteit.
Het is een compleet ander politiek debat dan in afgelopen jaren, deze editie 2018 van de Algemene Politieke Beschouwingen. Oude thema's zijn vervangen door nieuwe. Opeens gaat het niet meer over identiteit en over de vraag 'wat Nederland Nederland maakt'. Opeens gaat het over heel andere zaken.
Als premier Mark Rutte vandaag tegenover de Tweede Kamer staat, zal dat opnieuw te merken zijn. Vandaag is de tweede dag van de Algemene Beschouwingen, het belangrijkste politieke treffen van het jaar. Op dag één bleek woensdag hoe radicaal het debat van onderwerp veranderd is. Het oude woord was: identiteit. Het viel woensdag welgeteld twee keer. Het nieuwe woord is 'publieke sector'. Het viel 68 keer. En zeker niet alleen bij de linkse oppositie.
Alledaagse zorgen
Ook op Prinsjesdag was die trend al zichtbaar. Het kabinet heeft als belangrijkste boodschap voor het land dat 'meer mensen concreet moeten merken dat het goed gaat: thuis, op het werk en in de wijk'. Dat is een boodschap over hele praktische, alledaagse zorgen. Over de portemonnee. En over de vraag of er genoeg zorg beschikbaar is, een betaalbaar huis. Of de school van de kinderen de vacatures wel kan vervullen.
Vergelijk dat met de Algemene Beschouwingen van 2016, of met de verkiezingscampagnes van 2017, nog maar anderhalf jaar geleden. Identiteit was toen het belangrijkste en allesoverheersende onderwerp in de politiek. Deze krant vatte twee dagen debat samen onder de noemer: 'Het ging over de vraag wat Nederland Nederland maakt'.
Het is een compleet ander politiek debat dan voorheen
Het was de tijd van het beroemde 'pleur op' van premier Rutte, gericht tegen Turkse Nederlanders, die volgens hem "loyaal moeten zijn aan de normen en waarden van Nederland". CDA-leider Sybrand Buma zag een 'identiteitscrisis', met "mensen die echt bang zijn", en stelde voor dat schoolkinderen weer het Wilhelmus leren. Het ging bij de beschouwingen over treitervloggers, taallessen, over het verbieden van buitenlandse financiering van moskeeën. D66 profileerde zich als juist als de enige partij die positief is over integratie. Jesse Klaver van GroenLinks waarschuwde dat "als we onze vrijheden op het spel zetten, we Nederland niet veiliger maken".
Ondertussen is er veel veranderd. Nederland had de langste kabinetsformatie ooit, waarbij het politieke debat bijna een jaar vrijwel stillag. De asielcrisis is voorbij. De economie groeit. De PVV is niet de grootste geworden bij de verkiezingen, zoals de peilingen aangaven.
Dubbele straffen
Over identiteit, Nederlanderschap en integratie gaat het nog steeds, ook vandaag zal het onderwerp voorbijkomen. Maar het domineert de agenda niet meer. Fractievoorzitter Klaas Dijkhoff van de VVD kwam deze week met een proefballon over dubbele straffen in wijken met veel migranten. Geert Wilders wil islamitische scholen verbieden. Anders dan in andere jaren lokte het geen urenlange discussie meer uit over waar Nederland voor staat, en wat Nederlander zijn precies inhoudt. Thierry Baudet van Forum voor Democratie, bijvoorbeeld, sprak over iets heel anders. Hij had het over klimaatbeleid, het andere nieuwe onderwerp voor het komende jaar. "CO2 is zuurstof voor planten en zorgt voor enorme vergroening", vindt hij.
Bovenal gaat dit jaar over de publieke sector. "Ik wil dat de timmerman, de politieagent, de verpleegkundige weer voor een normale prijs kunnen wonen", zei CDA-fractievoorzitter Sybrand Buma. D66-leider Alexander Pechtold had het over "hoe we de broodnodige verpleegkundigen gaan vinden", GroenLinks-voorman Jesse Klaver prees "de mensen die onze samenleving iedere dag draaiende houden". Zijn partij maakt het onderwerp tot speerpunt voor komend jaar. De VVD legt sowieso al sinds een jaar meer nadruk op de alledaagse zorgen over de portemonnee en 'over je baan en je gezin', zoals Klaas Dijkhoff dat noemt.
De linkse oppositie heeft met dit thema de tijd mee. Maar ook de coalitie zelf claimt dat zorg, onderwijs, betaalbare huizen en ander alledaagse benodigdheden bij haar in veilige handen zijn. "Wij geven 1,9 miljard aan onderwijs uit", foeterde Gert-Jan Segers van de ChristenUnie woensdag tegen SP-leider Lilian Marijnissen. Segers: "Dan kun je toch niet zeggen: het is schandalig wat er met het onderwijs gebeurt?"
Lees ook:
De Troonrede was nog niet voorgelezen, of de Tweede Kamer veegde er zijn gat aan af
Nederland is door democratische waarden als gelijkwaardigheid en tolerantie een ‘sterk land’, las de koning voor uit de Troonrede. 'Waarop het ene Kamerlid het andere Kamerlid toebeet dat hij moest oprotten naar zijn eigen land', schrijft columnist Stevo Akkerman.
Algemene Beschouwingen aan de koffieautomaat: wat brengt het nieuwe politieke jaar?
Waar anders dan bij het koffieapparaat bespreken Nederlanders de Miljoenennota? Trouw ging luisteren op de beurs, in de supermarkt en in een lerarenkamer.