Ik ben jullie oermoeder
Waar kom je vandaan? Die vraag krijg ik dagelijks. Het gemak waarmee zo’n persoonlijke vraag door een onbekende bij me wordt gedumpt, blijft me verbazen. Want er komt geen simpel antwoord. Dat weet de vraagsteller. ‘Waar kom je vandaan?’ is een poging tot inzage in mijn geschiedenis. Want met het antwoord ‘Ethiopië’ is het nooit klaar.
De reeks aan vervolgvragen kan ik raden: ‘Hoe lang ben je hier al? Hoe kan het dat je zo goed Nederlands spreekt? Ben je geadopteerd? Woont je familie hier ook?’ En altijd de hoopvolle afsluiter: ‘Ga je nog een keer terug?’ Intieme vragen waar compleet onbekenden antwoord op willen in een volle treincoupé. Vroeger werd mij verteld dat het belangstelling was. Dus had ik een vast riedeltje, inclusief anekdotes en grapjes. Als volwassene ben ik gaan inzien dat de vraagstellers zichzelf ook autoriteit toedichten; ik moet mijn aanwezigheid tegenover hen verklaren. Daarom antwoord ik nu soms, afhankelijk van hoeveel baldadigheid ik mezelf die dag toesta, ‘aarde’ of ‘uit je dromen’.
Lange blondine
Ik krijg de vraag ook vaak per telefoon, vanwege mijn naam. Als ik naar bepaalde instanties bel voor informatie over een verzekering komt er soms de vraag of ik Scandinavisch ben. Het is wel eens voorgekomen dat mensen met wie ik alleen mailcontact had bij een eerste ontmoeting langs me heen keken; op zoek naar de lange blondine die ze zich bij mijn naam hadden voorgesteld. De combinatie van mijn uiterlijk en naam wekt verwarring. Onze stagiaire Tamara Hartman, wier naam en voorkomen ook kortsluiting veroorzaken, beschreef voor OneWorld wat ‘waar kom je nou écht vandaan?’ met haar doet. Hartmans conclusie: de lijn tussen interesse en intentie – tegenstellingen creëren – is flinterdun.
Deze week kreeg ik de vraag drie keer op een dag. Ik was het zo zat dat ik zei: “De wieg der mensheid”. De moderne mens werd immers geboren in Afrika, specifieker in Ethiopië (Marokko of West-Afrika worden ook genoemd, maar wij Ethiopiërs houden stug vol). Toen op school de theorie van de Zwarte Eva werd behandeld keek ik als 13-jarige tevreden mijn witte vwo-klas rond en dacht: ik ben jullie oermoeder.
Afrikaanse lijven werden gescheiden van westerse hersenen
Daarom was de kop in Trouw bij het verhaal over de Keniaanse marathonloper Eliud Kipchoge zo teleurstellend: ‘Afrikaanse genen, westerse aanpak’. In het stuk mocht de Nederlandse atletenmanager Jos Hermens uitleg geven bij het wereldrecord van Kipchoge, die slechts rennend voorwerp was. Kipchoges succes zou te danken zijn aan de combinatie van zijn ‘Afrikaanse’ lijf en de westerse wetenschappers die dat lijf bestuderen.
Westerse hersens
Daarbij is Kipchoge volgens Hermens ‘de eerste Afrikaanse atleet die op een westerse manier meedenkt’. Die andere Afrikanen willen nooit naar een laboratorium vliegen om hun schedels te laten… pardon, hun looptechniek te laten analyseren. Neem Ethiopisch wereldkampioen Haile Gebreselassie. Hij is ‘als een zoon’ voor Hermens, maar die zei alleen maar ‘nice shoes’ als hij nieuwe schoenen kreeg. Dát was voor Hermens geen feedback.
Hij sprak over een van de grootste atleten aller tijden, aan wie hij ongetwijfeld verdiend heeft, alsof het een ontspoord kind was. Dit stuk scheidde Afrikaanse lijven en westerse hersenen. Corpus versus kennis. Zwart versus wit. Alsof westerlingen geen Afrikaans DNA hebben. Terwijl er veel meer genetische diversiteit tussen Afrikanen bestaat dan tussen een Afrikaan en een Europeaan. Afrikaanse genen zijn ieders genen: wieg der mensheid. Dus Gebreselassie is Hermens’ zoon niet. Hij is zijn vader.
Eerdere columns van Seada Nourhussen leest u hier.
Lees ook
Een wereldrecord gaat er komen voor Kipchoge, hoe dan ook
Eliud Kipchoge zag de bui al hangen. Letterlijk, want op een nat wegdek werd het wereldrecord op de marathon ineens wel een hele moeilijke opgave.
Drie toplopers, één ambitie: het wereldrecord marathon
Weinig bochten, geen heuvels en de perfecte temperatuur. Met vijf wereldrecords in acht jaar is Berlijn de snelste marathon ter wereld.