Vluchtelingen eten gratis in Nikos' taverne op Lesbos: 'Eindelijk kan ik ontspannen'

Een moeder wiegt in het zand haar acht maanden oude baby heen en weer. De vader van het gezin rookt een sigaretje op een rots en kijkt hoe zijn zoons van acht en twaalf jaar achter elkaar aan zitten in zee. Achter hen ruimt de ober de tafels van een taverne af.

Een doodgewoon tafereel aan de Griekse stranden, maar de bezoekers die hier vandaag van zon en zee genieten, zijn minder alledaags. Geen toeristen uit Europa, maar Afghaanse vluchtelingen die in een tent in het beruchte en overvolle vluchtelingenkamp Moria op Lesbos wonen. Ze zijn vandaag genodigden in het restaurant van visser Nikos Katsouris (44) en zijn vrouw Katerina, op tien minuten rijden van Moria.

Als een van de eersten op Lesbos bekommerden zij zich om het lot van vluchtelingen, nog voor die massaal per boot de oversteek begonnen te maken vanuit Turkije. "Op een middag in 2014 was ik aan de kust in het noorden van het eiland vanuit mijn busje vis aan het verkopen", vertelt Nikos op een stoel voor zijn viswinkel tegenover het restaurant. "Er kwam een groep mensen aanlopen. Klanten, dacht ik."

Maar ze waren verkleumd en doorweekt. Kinderen, volwassenen, zwangere vrouwen. "Ik heb ze voor registratie naar het politiebureau gebracht, dat kon toen nog gewoon. Van de opbrengst van die dag heb ik eten voor ze gekocht."

Vanaf dat moment voelden Nikos en Katerina zich begaan met de vluchtelingen. Hun aantallen namen toe, kamp Moria vulde zich snel. De twee Grieken zamelden kleding in en kookten samen met andere vrijwilligers voor de bewoners, soms wel tweeduizend maaltijden per dag; vijftienduizend sardientjes gingen daar zeker in. "Maar toch voelde het niet goed. Ze moesten het opeten op de grond, of in hun tentje. Alsof ze dieren zijn."

Het idee ontstond om de vluchtelingen voor een paar uur uit Moria te halen, naar de taverne die Nikos en Katerina runnen aan zee. "Zodat ze voor even niet alleen maar vluchteling zijn, maar gewoon mens."

Honderd maaltijden per dag

En zo serveert het echtpaar met hulp van andere vrijwilligers zeventig tot honderd maaltijden per dag. De gasten arriveren met een bestelbusje dat een paar keer per dag op en neer rijdt naar Moria. Vandaag staan gele rijst, pasta in tomatensaus en koolsalade op het menu. En, hoe kan het ook anders, de sardientjes die Nikos vanaf vier uur vanmorgen heeft gevangen.

De gasten eten voor het eerst in lange tijd aan gedekte tafels, op stoelen, met bestek van metaal. Normaal moeten ze vier uur in de rij staan voor een aluminium bakje met een prakje dat ze zonder uitzondering als vies beoordelen. Op het terras in de schaduw zijn kinderen in de weer met hoepels, speelgoed en kleurplaten. Bij vertrek krijgt iedereen een kledingpakket mee.

"Dit is voor het eerst in lange tijd dat ik kan ontspannen", zegt Muhammed Jawed (40) uit de Afghaanse hoofdstad Kaboel, de vader van het gezin op het strand. "Hier is het rustig en er is geen geschreeuw. En het is overzichtelijk, ik hoef niet constant op te letten waar in de chaos mijn kinderen zijn." Hij steekt nog een sigaret op.

Weerstand

Maar niet iedereen is nog blij met het initiatief van Nikos en Katerina. De lokale weerstand tegen vluchtelingen op Lesbos groeit naarmate de tijd verstrijkt en nu hun aantal weer tot recordhoogte is gestegen. Tot wanhoop van hoteluitbaters kwakkelt het toerisme nog steeds, vanwege het imago van vluchtelingeneiland. Omwonenden in Moria klagen over vernieling en diefstal. De inwoners vinden dat zij een onevenredig zware last dragen, zeker nu de problematiek zich al jaren voortsleept en er geen verbetering in zicht is.

"Betalende gasten komen sinds een jaar niet meer naar het restaurant. We werken nu alleen nog maar voor vluchtelingen en draaien op donaties. En ook ben ik klanten van mijn viswinkel kwijtgeraakt. De buurt houdt niet meer zo van ons", vertelt Nikos.

Hij vindt het lastig en het doet pijn, maar hij wil ze ook niet veroordelen. "Het zijn geen racisten. Ze zijn het gewoon zat. De meesten hebben het niet makkelijk vanwege de economische problemen. En dan zien ze dat de EU miljoenen spendeert aan een vluchtelingenkamp, en dat het nog steeds een puinhoop is."

Het is voor Nikos en Katerina geen reden om te stoppen. Sterker nog, ze runnen inmiddels ook een café voor vluchtelingen in Mytilini, de hoofdstad van Lesbos, waar Katerina deze middag is. "Het is het waard", zegt Nikos. "Want ik ben ervan overtuigd dat dit soort sociale initiatieven het verschil maakt voor vluchtelingen. Daar kunnen miljoenen aan hulpgeld niet tegenop."

Lees ook:

Met de avond sluipt ook de wanhoop vluchtelingenkamp Moria binnen

Niet eerder sinds de deal met Turkije in maart 2016 zaten er zoveel vluchtelingen in kamp Moria op het Griekse eiland Lesbos. Als een van de weinige journalisten kwam Trouw-correspondent Thijs Kettenis binnen in het kamp, waar de ontlasting door de straten stroomt.

Artsen zonder grenzen: Evacueer kinderen per direct uit vluchtelingenkamp Moria

De situatie in vluchtelingenkamp Moria op het Griekse eiland Lesbos is zo erbarmelijk dat de 3500 kinderen die er vastzitten onmiddellijk moeten worden geëvacueerd, vindt Artsen zonder Grenzen (AzG). Voor hun veiligheid.