Direct naar artikelinhoud
InterviewMark Rutte

Premier Mark Rutte: ‘Als ik over mijn populariteit nadenk, doe ik mijn werk niet’

Premier Mark Rutte op het Binnenhof tijdens Prinsjesdag.Beeld ANP

Premier Mark Rutte ontvangt op Prinsjesdag traditiegetrouw de schrijvende pers voor een groepsgesprek in het Torentje. Tien lastige vragen over zijn derde kabinet.

Het Centraal Planbureau is kritisch over het begrotingsbeleid van uw kabinet. Worden er wel genoeg buffers opgebouwd voor slechtere tijden?

‘We hebben als samenleving een tocht door de woestijn gemaakt. De lasten zijn toen verzwaard en er is voor 51 miljard omgebogen. Met resultaat. Onze economie groeit nu twee keer zo hard als die in Frankrijk en België. We zijn een van de best presterende economieën in de westerse wereld. Het is logisch dat we iets teruggeven aan de samenleving, omdat we het met z’n allen hebben gedaan.

‘We geven zes, zeven, misschien wel acht miljard extra uit aan publieke dienstverlening en we verlagen de lasten. Het telt op tot behoorlijke bedragen, maar het kan. We zijn een van de weinige landen die al voor het vierde jaar op rij een begrotingsoverschot hebben. De staatsschuld zakt onder de 50 procent. Beter dan Duitsland.’

Maar structureel kunnen we het niet betalen, blijkt uit de cijfers van het CPB.

‘We keken vroeger niet naar dat structurele saldo. Het is heel lastig te berekenen. Het verslechtert iets, maar ik denk dat we heel prudent begroten.

‘Als je het allemaal op- en aftrekt, hebben we een expansief begrotingsbeleid, maar dat is logisch omdat we uit een crisis komen. Op een paar terreinen is het gewoon nodig om te investeren. Bij Defensie blijven we achter en hetzelfde geldt voor de politie. In het onderwijs leven zorgen over de werkdruk en de salariëring en ook daar moeten we stappen zetten. Het vraagstuk van de verpleeghuiszorg moesten we ook aanpakken. Als het geld er is, is het niet gek om het uit te geven. Zeker als je het op een manier kan doen dat de staatsfinanciën toch nog verbeteren.’

Waarom is het kabinet zo weinig populair?

‘Als ik over mijn populariteit nadenk, doe ik mijn werk niet. Het heeft weinig zin om hier achter mijn bureau te gaan zitten: oh, de populariteitscijfers!’

U moet daar als kabinet toch over nadenken?

‘Ik geloof dat er één maatregel tussenzit die niet meteen bij de hele samenleving tot groot enthousiasme leidt…’

De afschaffing van de dividendbelasting…

‘Als ik hem morgen schrap, leidt dat bij de opiniepeilers tot positievere cijfers. Maar als er daarna grote bedrijven weggaan? Wat gebeurt er dan met mijn populariteitscijfers? Die bedrijven zijn voor onze economie zo belangrijk. Shell en Unilever vormen het leeuwendeel van de beurs in Amsterdam. Als ze vertrekken, verliest die ook zijn betekenis. Je verliest werkgelegenheid en innovatiekracht als dat soort bedrijven weggaan. Dan zegt Nederland: je hebt je werk niet gedaan. En terecht. Ik kan me toch niet meer in de spiegel aankijken als ik een impopulaire maatregel schrap en vervolgens blijkt dat enorme negatieve effecten te hebben voor Nederland?’

Het kan u de meerderheid kosten in de Eerste Kamer volgend jaar. GroenLinks-leider Jesse Klaver zegt nu al dat hij alleen het kabinet wil helpen als de dividendmaatregel van tafel gaat.

‘Daar ga ik niet op reageren. Laat hem nou even. Ik moet hem nu niet in de weg lopen als hij een punt wil maken voor de Algemene Politieke Beschouwingen. Vind ik niet netjes.’

Het vorige kabinet klaagde altijd dat het midden in de recessie achterstallig onderhoud moest verrichten. Repareert dit kabinet wel het dak nu de zon schijnt?

‘Vind ik wel. Nederland heeft een pensioenstelsel dat toch een beetje afbrokkelt en we zijn bezig om te kijken of we met werkgevers en –nemers tot afspraken kunnen komen om dat voor de komende vijftig jaar toekomstbestendig te maken. Een ongelooflijk moeilijke klus. Ik weet niet of het lukt, maar we werken er hard aan.

‘Een tweede groot onderwerp is het gas in Groningen. Daar moesten we mee dealen. Het vertrouwen in Groningen is min 200. We moeten nu laten zien dat we er staan. Dat doen we over een breed front, bijvoorbeeld ook door de economische structuur in Groningen te verbeteren.’

‘Een derde voorbeeld is de arbeidsmarkt. Daar zijn we heel druk mee bezig. We willen dat werkgevers het weer aandurven om mensen aan te nemen… We voeren gesprekken met werkgevers en -nemers en er zijn voorstellen waar we de komende maanden verder mee hopen te komen.

‘Het zijn geen onderwerpen die we zomaar kunnen doordrukken, maar het zijn wel thema’s die het kabinet identificeert, net als het onderwerp van de schijnzelfstandigheid en de klimaatverandering – ook een gigantisch thema.’

Het is vooral bij het identificeren van onderwerpen gebleven in het eerste jaar. Was dat onvermijdelijk?

‘Nou, het afbouwen van de gaswinning in Groningen was een groot besluit. Als het kabinet verder niks meer doet, is dat toch een van de grootste hervormingen van de afgelopen twintig jaar, zo is wel gezegd. Dat heb ik veel bij jullie gelezen en ik geloof dat het waar is. Maar daar laten we het niet bij. Onze ambitie is om bij pensioen, het klimaat en de arbeidsmarkt ook grote stappen te zetten.’

In de Miljoenennota wordt gewaarschuwd voor de almaar stijgende zorgkosten. Wordt het straks onontkoombaar dat sommige zorg niet meer vergoed wordt?

‘Dat willen we voorkomen. We hebben een heel mooi systeem in Nederland: een collectief zorgstelsel met de beste gezondheidszorg van Europa en misschien wel van de hele wereld. Het is zo on-ge-loof-lijk goed geregeld. Of je nu premier bent of hier het gebouw schoonmaakt, iedereen heeft toegang tot dezelfde zorg. Dat is zo’n groot goed. Niemand wil er vanaf, maar dan moet je de kostenstijging onder controle krijgen. Nu al gaat een kwartje van elke euro die we uitgeven naar de zorg. Bruno Bruins (medische zorg) is in gesprek met de sector om verdere stappen te zetten. De zorgkosten moeten in lijn blijven met de economische groei. Het hoeft niet af te nemen, want dat gaat toch niet gebeuren.

Volgend jaar groeit de economie 2,6 procent; de zorgkosten met 4,4 procent.

‘We gaan zoeken naar meer maatregelen om dat in te dammen, want op een gegeven moment keert de wal het schip.’  

Lees meer over Prinsjesdag

De belangrijkste kabinetsplannen op een rij: iedereen gaat erop vooruit
Iedereen gaat erop vooruit. Dat is de boodschap van de Miljoenennota die de regering dinsdag heeft gepresenteerd. ‘Mensen moeten concreet merken dat het goed gaat. Thuis, op het werk en in de wijk’, zei koning Willem-Alexander in zijn Troonrede. Dit zijn de belangrijkste kabinetsplannen op een rij.

Rutte III reikt oppositie nadrukkelijk de hand
Onder een onzeker politiek gesternte begint het derde kabinet-Rutte aan z’n tweede jaar. Het reikte dinsdag in de Troonrede de oppositie nadrukkelijk de hand, maar die liet nauwelijks ruimte voor toenadering zolang de afschaffing van de dividendbelasting niet van tafel verdwijnt. Daarmee is de toon gezet voor de Algemene Politieke Beschouwingen die woensdagochtend beginnen.