Direct naar artikelinhoud
Wat moeten we zien in... Winterswijk

Geloof het of niet, maar dit is een Mondriaan

Piet Mondriaan, Uw woord is de waarheid, 1894.Beeld Collectie scholengroep Accent Aalten

Elke week bespreekt Trouw een kunstwerk of museum dat u niet mag missen. Vandaag: een kleine maar fijne tentoonstelling in het voormalig woonhuis van Piet Mondriaan.

Je zou het niet verwachten, maar dit religieuze halfronde schilderij met de titel ‘Uw woord is de waarheid’ is gemaakt door Piet Mondriaan (1872-1944). De wereldberoemde kunstenaar, vooral bekend door zijn abstracte composities, schilderde het samen met zijn vader, die ook aardig overweg kon met potlood en penseel. 

Het was een cadeau voor de christelijke lagere school waarvan zijn vader hoofd was. Jarenlang hing het daar boven de deur. Nu is het te zien op een kleine, maar fijne tentoonstelling in museum Villa Mondriaan in Winterswijk, dat is gevestigd in het voormalig woonhuis van de schilder en gewijd aan zijn vroege werk. 

Mondriaan brak niet rigoureus met het geloof, hij bleef zoeken naar zingeving
Benno TempelDirecteur van het Gemeentemuseum Den Haag

Mondriaan groeide op in een hervormd gezin. Nadat hij naar Amsterdam was verhuisd om te studeren aan de Rijksacademie van beeldende kunsten, maakte het christelijke geloof gaandeweg plaats voor een meer spirituele levenshouding. Een proces dat herkenbaar is voor Benno Tempel, directeur van  het Gemeentemuseum Den Haag, die de expositie samenstelde en zelf een gereformeerde achtergrond heeft. “Het was geen rigoureuze breuk met het geloof, Mondriaan bleef zoeken naar zingeving.”

Spiritueel pad

Aan de hand van schilderijen en historische objecten, waaronder zijn doopboek, volgt de bezoeker het spirituele pad dat hem bij de theosofische beweging bracht. 

“In het protestantisme speelde zeker in die tijd het woord een grote rol. Het beeld werd gewantrouwd.” Die spanning zie je volgens Tempel terug in dit schilderij, niet alleen in de titel, maar ook in de religieuze symbolen die erop zijn afgebeeld, zoals een opengeslagen bijbel.

Vier jaar later maakte Mondriaan een tekening van de Jacobskerk waar hij met zijn ouders altijd naartoe ging. Niet de kerk zette hij op de voorgrond, maar een boom, waarmee de tekening een spirituele lading krijgt. Tempel: “De boom staat voor groei en symboliseert dat zijn geloof een groeiproces doormaakt.” 

Ook als kunstenaar wil Mondriaan verder groeien. Hij is nog zoekende, maar het thema heeft hij al gevonden: de boomstructuur. Tien jaar later schildert hij zijn ‘Rode boom’, die qua kleur en vorm nog maar weinig met een werkelijke boom te maken heeft. Net zo geleidelijk als zijn geloof laat hij de schilderkunstige realiteit los om het pad naar totale abstractie in te slaan.

Het spirituele pad van Piet Mondriaan, 21 sept. tot en met 3 maart in Villa Mondriaan, Winterswijk.

Eerdere afleveringen van Wat moeten we zien in... leest u hier.