Tien jaar na de val van Lehman Brothers zijn er nog volop risico's
Het is vandaag precies tien jaar geleden dat de Amerikaanse bank Lehman Brothers failliet ging. Al eerder waren er signalen dat er iets fundamenteel misging in de financiële sector, maar het faillissement zette een keten van gebeurtenissen in gang die op enig moment niet meer te stoppen leek.
Op de Amerikaanse woningmarkt was te zien waar menselijke hebzucht toe kan leiden als er geen rem op staat. Hypotheken werden verpakt en herverpakt en verkocht en weer doorverkocht. Uiteindelijk wist niemand meer wat hij precies kocht en bleken huiseigenaren niet meer aan hun verplichtingen te kunnen voldoen. Van de ene dag op de andere werden zij, net als medewerkers van Lehman Brothers, op straat gezet. Banken vertrouwden elkaar niet meer en er dreigde een totale kredietstop.
De crisis bleef ook niet beperkt tot de VS, zoals velen in Europa aanvankelijk nog dachten. Daarvoor is de financiële sector wereldwijd te zeer verweven. Binnen drie weken moest het kabinet-Balkenende/Bos ABN Amro van de ondergang redden uit de vrijwel failliete Fortisboedel.
Onder druk van de financiële sector worden in de VS de kapitaaleisen alweer versoepeld
Regels en toezicht
Menselijke hebzucht was de fundamentele oorzaak van de kredietcrisis en de daaropvolgende brede economische crisis. Hebzucht in combinatie
met een gebrek aan regels en een gebrek aan toezicht is een dodelijke combinatie. De hebzucht kan maar moeilijk uitgebannen worden. Het toezicht kan wel worden verbeterd.
En in dat opzicht is er in tien jaar ook veel gebeurd. Er is een Europese bankenunie gekomen, de banken dienen aanzienlijk hogere buffers aan te houden en er is een resolutiemechanisme dat ervoor moet zorgen dat banken niet meer bij nationale overheden hoeven aan te kloppen als het onverhoopt mis dreigt te gaan.
Of het genoeg is, is een andere vraag. Helaas komen we aan die vraag al niet meer toe. Onder druk van de financiële sector worden kapitaaleisen in de VS alweer versoepeld. Banken gruwen ervan kapitaal dat in wezen werkloos is, te moeten aanhouden. Kapitaal moet kapitaal maken, zoals de hebzucht ons voorschrijft.
De betere aanpak
Europa moet niet dit voorbeeld van de VS en president Trump volgen. Eerder was dat wél verstandig geweest. De VS pakten in eerste instantie de kredietcrisis namelijk beter aan: zij lieten banken en hun aandeelhouders opdraaien voor het onverantwoordelijke gedrag. In Europa werd de belastingbetaler ervoor aangeslagen.
Europa is in dat opzicht tot inkeer gekomen. Althans, daar lijkt het op. Maar er blijven genoeg bankiers die ervan uitgaan dat als een nieuwe crisis zich daadwerkelijk voordoet, regeringen alsnog naar de beurs van de belastingbetaler zullen grijpen. Zeker nu er nog steeds geen Europa-breed depositogarantiestelsel is. Dat dat er niet is, geeft enorm te denken.
De mening van de krant, verwoord door leden van de hoofdredactie en senior redacteuren. Alle eerder verschenen commentaren van Trouw vindt u hier.
Lees ook:
'De crisis was de schuld van de politiek'
Volgens voormalig Lehman-topman Richard Fuld, waren niet de banken verantwoordelijk voor de schuldencrisis die volgde op het faillissement van Lehman Brothers. De politiek was de oorzaak van de chaos.