Met de Brexit verlaat het VK de Europese interne markt en gelden andere handelsafspraken. Hoewel nog moet blijken welke afspraken er concreet worden gemaakt, en hoewel er ná 29 maart 2019 mogelijk een overgangsperiode volgt, is al wel duidelijk dat de gevolgen voor grensoverschrijdende handel groot zullen zijn.
Een voor de hand liggend gevolg is dat de strenge douanechecks zullen terugkeren, maar voor bedrijven verandert er ook het een en ander op terreinen als intellectueel eigendom, digitale data en privacy en concurrentieregelgeving. De bedreigingen zijn divers en komen soms uit onverwachte hoek.
Volgens staatssecretaris van Economische Zaken Mona Keijzer zijn ondernemers over het algemeen goed voorbereid, maar kan het nog beter. "De digitale Brexit-impactscan, waarmee bedrijven kunnen checken of ze er klaar voor zijn, is 18.000 keer ingevuld. Dat is veel, maar het moeten er nog meer worden", zei Keijzer deze week op een Brexit-bijeenkomst voor ondernemers in Den Haag.
"Uit onderzoek blijkt dat 46 procent van de bedrijven die met de Brexit te maken kunnen krijgen, er nog helemaal niet over heeft nagedacht." Keijzer denkt dat bedrijven afwachtend zijn doordat de onderhandelingen tussen het VK en de EU nog lopen en onmogelijk te voorspellen is wat voor deal eruit zal rollen. "Maar bedrijven kunnen zich maar beter op elk scenario voorbereiden. Hoop op het beste, maar verwacht het slechtste."
Lange rijen bij de douane
Roel van ’t Veld, die namens de Nederlandse douane Brexit-coördinator is, vindt dat het juist wel meevalt met die onzekerheid. "Welke overeenkomst er ook uit de onderhandelingen komt, voor iedere onderneming die zakendoet met het VK zal er onherroepelijk iets veranderen. De enige onzekerheid is het tijdspad, maar de onduidelijkheid op logistiek gebied is helemaal niet zo groot."
In ieder geval zullen er lange rijen bij de grens ontstaan, zegt de Britse econoom James Knightley van ING. "Vanuit het VK naar Europa toe duurt het laden en lossen bij Dover nu twee minuten. Dat wordt met alle veranderingen tien tot vijftien minuten per vrachtwagen. Dat lijkt niet veel, maar vermenigvuldig dat maar eens met de hoeveelheid vrachtwagens die dagelijks op de weg is."
De toegang vanuit Europa naar het VK wordt volgens Knightley nog veel lastiger. "Nederland exporteert hoofdzakelijk via zeecontainers. Dus als wij straks alle douane-issues bij de Kanaaltunnel hebben opgelost, hebben jullie nog steeds een probleem. Pas als alle zeehavens van extra douanepersoneel zijn voorzien, zal het weer gladjes verlopen."
Exporteurs moeten volgens Van ’t Veld van de douane vooral rekening houden met veel extra papierwerk. "Je moet een exportverklaring invullen, bij dieren worden extra checks gedaan. Het gaat wel allemaal elektronisch, maar er komen een hoop formulieren bij. Nu moet je twee of drie documenten invullen als je handeldrijft met het VK, na de Brexit zijn het er negen."
Een papiertje voor iedere interimklus
MKB-Nederland heeft een advieslijstje liggen voor bedrijven die vragen hebben over het vertrek van het VK uit de Europese Unie, vertelt voorzitter Jacco Vonhof: "Praat met je leverancier over wat de Brexit voor hem betekent, duik eens in de gegevens van de WTO en bereken wat de veranderingen je in het slechtste geval kosten, ga met je juridisch adviseur zitten en loop alle contracten binnen je bedrijf door."
Die laatste factor, de impact van de Brexit op het personeelsbeleid van internationaal opererende bedrijven, wordt namelijk nog wel eens onderschat, vindt ook Marlous van der Zande-van Wouwe van PriceWaterhouseCoopers. "Het gaat veel moeilijker worden om personeel uit het VK te halen. Voor laaggeschoolde werknemers kan er zo een paar maanden overheen gaan voordat alle vergunningen binnen zijn, maar ook voor kenniswerkers gaat dat langer duren."
En dan gaat het niet alleen om arbeidskrachten die permanent bij het bedrijf komen werken. "Ook mensen die op projectbasis werken moeten iedere keer een vergunning aanvragen. Als bedrijf moet je niet alleen naar de klassieke expats kijken, maar je van iedere werknemer afvragen of die door de Brexit geraakt zal worden. Door de technische ontwikkelingen maakt het steeds minder uit waar je woont; internationaal werken wordt de norm."
Jacco Vonhof van MKB-Nederland weet uit eigen ervaring dat je als ondernemer niet snel helemaal buiten schot bent wat de Brexit betreft. "Als eigenaar van een schoonmaakbedrijf dat alleen in Nederland werkt, was ik er niet zo mee bezig. Totdat ik op een dag sprak met een toeleverancier die vertelde dat zijn materiaal duurder zou worden door de Brexit. Toen ging er wel een lampje branden."