Dat ‘Mein Kampf’ in de trein kan worden gelezen, geeft velen een onveilig gevoel
Je betaalt natuurlijk voor de zorgvuldig samengestelde editie, maar toch voelt het vreemd om bijna vijftig euro uit te geven aan ‘Mein Kampf’, nu in de winkel als ‘Mijn strijd’.
Vandaar dat ik deze week nogal bot de gratis versie downloadde, waarbij je dan uitkomt bij sites als ‘deutschermensch.files’ en je je afvraagt welke ijverige neonazi de ‘onverkorte editie uit 1943’ heeft zitten fotograferen, en vooral: bij wie die tekst terechtkomt.
Uit het feit dat het zo lang verboden boek nu binnen een minuut binnen te halen is, zou je kunnen afleiden dat het weinig uitmaakt dat ‘Mijn strijd’ nu ook echt in de boekhandel ligt. Neonazi’s konden er toch al bij. Dus is dit een uitgave voor de historisch geïnteresseerde Nederlander, misschien zelfs de geëngageerde Nederlander. Die wil weten wat Hitlers boek destijds populair heeft gemaakt, hoe het een volk dat als zeer beschaafd gold wist te beheksen. Die wil misschien ook weten in hoeverre anti-immigratiepartijen van nu (PVV, AfD, FvD) dezelfde tactieken volgen als Hitler deed. Het kan nuttig zijn zulke strategieën en denkpatronen te doorzien voordat je er zelf door behekst wordt.
Want dat valt op als je ‘Mein Kampf’ voor het eerst leest: hoe slim de jonge Hitler te werk ging
Bovendien is de oorlog nu alweer bijna zeventig jaar geleden. Het op piëteit jegens de slachtoffers gestoelde taboe zo’n boek überhaupt open te slaan, verzinkt op zeker moment in de ethisch neutrale categorie van de historische interesse. Een studieboek naast andere. Maar dat is bij ‘Mein Kampf’ natuurlijk nog lang niet het geval. Toen midden deze week duidelijk werd dat ‘Mijn strijd’ een bestseller dreigt te worden, had dat iets buitengewoon pijnlijks. Kun je bij zo’n verkoopsucces nog wel beweren dat je weet wie dat boek zo graag wil hebben en vooral: waarom? Zijn dat echt allemaal Nederlanders die genoeg tegengif hebben aangemaakt om bestand te zijn tegen het gif dat Hitler de lezer in afgepaste doseringen toedient? Biedt het commentaar bij de tekst voldoende bescherming tegen Hitlers retorisch talent?
Rabiate Jodenhaat
Want dat valt op als je ‘Mein Kampf’ voor het eerst leest: hoe slim de jonge Hitler te werk gaat. Voordat de dictator-in-wording losbreekt in rabiate Jodenhaat, presenteert hij zich als sympathieke jongeman, tikje artistiek en dol op cultuur en boeken, die ‘zijn enige vreugde zijn’ tijdens zijn armoedige bestaan in Wenen. Sympathiek klinkt ook zijn betrokkenheid bij de uitgebuite arbeiders van de metropool, die (net als de tegenwoordige flexwerkers) van klusje naar klusje hollen. Hitler weet wat ze doormaken. “Dat er altijd werk is, leerde ik al snel, maar net zo snel leerde ik, hoe makkelijk je dat werk weer verliest.” Zo werkt de auteur langzaam maar zeker toe naar de éne oplossing die alle ellende moet wegtoveren: groot-Duitsland moet gezuiverd worden van de Joden.
Biedt het commentaar bij de tekst voldoende bescherming tegen Hitlers retorisch talent?
Misschien dat Nederlandse kopers hier het monster in Hitler detecteren. Maar mogelijk leest een generatie die amper weet wat de Holocaust is, over het commentaar heen, vindt ze sommige stukken (over de Joden) misschien overdreven, maar andere (over die verdorven maatschappij) juist heel raak. ‘Mein Kampf’ als boek waarmee je gewoon in de trein kunt zitten. Dat geeft veel andere Nederlanders dan weer een heel onveilig gevoel.
Wat is daar nou erg aan? Leonie Breebaart is filosoof en redacteur van Trouw en onderzoekt in haar column de actualiteit op filosofische wijze.
Lees ook:
'Mijn Strijd wordt vast geen bestseller, maar het is goed dat het te koop is'
Een wetenschappelijke heruitgave van Adolf Hitlers Mein Kampf is sinds vrijdag ook in Nederland verkrijgbaar: 'Mijn Strijd'. Terecht, vinden de klanten bij boekhandel Van Kemenade & Hollaers in Breda.
Hitlers politieke pamflet 'Mein Kampf' in vier kerncitaten met toelichting
Wie de Tweede Wereldoorlog en de Holocaust wil begrijpen, móét Adolf Hitlers ‘Mein Kampf’ lezen, vindt historicus Willem Melching (64). Hij schreef de wetenschappelijke inleidingen bij de nu verschenen Nederlandse vertaling van dit lang verboden politieke manifest: ‘Mijn Strijd’.
Boekwinkels wikken en wegen: waar zetten we de nieuwe uitgave van 'Mein Kampf'?
Een nieuwe Nederlandse vertaling van 'Mein Kampf', het boek waarin Hitler al in 1925 en 1926 zijn antisemitische en oorlogszuchtige plannen ontvouwt, leggen we dat in de etalage? Die vraag speelt bij Nederlandse boekwinkels die het boek 'Mijn Strijd' vandaag binnenkrijgen.