In Hambach heerst stilte voor de storm

Bij de ingang van het Hambacher bos staat een politiecontrole. Een agent houdt de auto aan en vraagt om een identiteitsbewijs en kentekenpapieren. Ondertussen doorzoeken drie van zijn collega’s de auto tot in alle hoeken en gaten en controleren ze de inhoud van tassen. Dat is niet normaal voor een bos.

Het Hambacher bos is dan ook geen normaal bos meer. Het is de inzet van een hoog oplopende strijd met aan de ene kant bezetters die zich hebben verschanst in boomhutten om te strijden voor het behoud van het bos. Aan de andere kant staat energieconcern RWE, dat het bos wil rooien voor de bruinkoolwinning.

Het gebied rond Hambach is officieel tot ‘gevarenzone’ bestempeld, laat een woordvoerder van de politie in Aken weten. Dat geeft agenten extra bevoegdheden om iedereen te controleren. Van elke bezoeker worden de personalia genoteerd. ‘We willen weten wie er in het bos zit’, aldus de woordvoerder.

Meegebrachte goederen worden gecontroleerd op zaken die volgens de politie niet thuishoren in een woud. Wapens natuurlijk, maar ook bouwmaterialen, gereedschap en klimuitrusting. Alleen spullen die horen tot de ‘dagelijkse levensbehoeften’ mogen mee het bos in.

Escalatie

Het is een volgende stap in de escalatie van het gevecht rond het Hambacher bos. Vorige week trok een politiemacht van zeshonderd agenten het bos binnen om barricades op te ruimen en tenten en hutten af te breken. Alleen de boomhutten – daar zijn er tientallen van, verspreid over verschillende ‘dorpjes’ – werden ongemoeid gelaten.

Daarbij ging het er soms heftig aan toe, zegt de 23-jarige activist Strobo in Klein Garten Verein, een van de bosdorpen. Volgens Strobo (een alias) brak een activist zijn arm toen hij hardhandig uit een ‘tripod’ werd gehaald, een barricade van drie rechtopstaande stammen. ‘Pure intimidatie’, aldus Strobo.

Van de andere kant laten de activisten zich ook niet onbetuigd, aldus de politiewoordvoerder. Bij verschillende incidenten is met stenen en molotovcocktails gegooid. Daarbij zijn volgens de politie zeven agenten gewond, van wie één ernstig. Afgelopen zondag nog werden volgens een politiebericht een patrouillewagen en een tractor aangevallen met brandbommen en stenen.

Vervuilende energiebron

Terwijl Hambach uitgroeit tot een belegerde vesting, is het gevecht om het bos uitgestegen tot veel meer dan een lokaal conflict tussen actievoerders en een energiemaatschappij. Het is ook een symbool geworden van de strijd tussen voor- en tegenstanders van bruinkool. Het is de meest vervuilende energiebron, maar nog altijd goed voor een kwart van de Duitse stroomproductie.

De regering-Merkel heeft onlangs een commissie benoemd die een route moet uitstippelen voor Duitslands afscheid van het kolentijdperk. Een aantal deelnemers, waaronder de Bund für Umwelt und Naturschutz Deutschland (Bund), heeft gedreigd uit de commissie te stappen als Hambach doorgaat. Ook de Duitse SPD-minister van milieu, Svenja Schulze, roept RWE op de ontruiming uit te stellen tot de kolencommissie met haar advies komt.

Maar met de kolencommissie heeft Hambach niks te maken, zegt RWE-woordvoerder Guido Steffen. De kolencommissie buigt zich volgens hem over de langere termijn. Intussen moet Hambach gewoon doorgaan. ‘We hebben de steun van de regering van deelstaat Noordrijn-Westfalen.’

Er loopt nog een spoedprocedure tegen de ontruiming voor het gerechtshof in Münster. Op 14 oktober doet de rechter uitspraak. Als die gunstig uitpakt, wil RWE zo snel mogelijk beginnen, aldus woordvoerder Steffen. Het rooiseizoen begint officieel op 1 oktober.

Als dat doorgaat, dan is de rust die nu in het bos heerst een stilte voor de storm. Actievoerders hangen rond op de sinds vorige week kale plekken onder de boomhutten. Her en der wordt gewerkt aan nieuwe barricades van boomstammen en takken.

Op een bospad staan dozen met levensmiddelen, meegebracht door sympathiserende burgers. Ze hadden erover gelezen, zegt een echtpaar uit het naburige Krefeld, dat net een bolderkar vol water en eten heeft afgeleverd. ‘We vonden dat we iets moesten doen.’ De steun onder de bevolking voor de actievoerders lijkt toe te nemen. Op een demonstratieve rondwandeling afgelopen zondag liepen 1.200 mensen mee.

Vanuit beide kampen wordt gevreesd voor een gewelddadige escalatie. De politie van Noordrijn-Westfalen zegt zich op te maken voor de grootste inzet sinds WO II. Tot Kerst zijn alle verloven ingetrokken, beaamt de politiewoordvoerder. Vakantie mag alleen nog worden opgenomen in uitzonderlijke gevallen.

In de Duitse pers wordt al de vergelijking gemaakt met Wackersdorf, het plaatsje in Beieren waar het in de jaren tachtig tot massale gewelddadige confrontaties kwam tussen de politie en tegenstanders van een nucleaire opwerkingsfabriek. Volgens berichten zou de Duitse veiligheidsdienst zich zorgen maken dat links-extremisten uit heel Europa naar Hambach komen.

Ondergrondse Vietcong

In sommige media verschenen berichten dat actievoerders een ondergronds tunnelnetwerk zouden hebben aangelegd. Een politiefunctionaris zei dat het hem deed denken aan wat de Vietcong deed tijdens de oorlog in Vietnam. Nepnieuws, aldus de politiewoordvoerder van Aken. Het bleek om oude tunnels te gaan die allang zijn dichtgegooid.

Het is allemaal stemmingmakerij, zegt actievoerder Strobo. De politie en sommige media zien volgens hem niets liever dan dat de zaak escaleert. ‘Zodat ze ons kunnen neerzetten als relschoppers en chaoten.’ Strobo zelf is voor vreedzaam verzet.

Op de rand van het bos, waar de kale vlakte begint en graafmachines de bomen tot op een paar honderd meter hebben benaderd, zitten vader Klaus (75) en zoon Jens (43) Schneider. Geen harde actievoerders, wel betrokken burgers. Klaus wijst naar de aarden wal en de wachttorens met camera’s waarmee RWE de mijn afschermt. ‘Dat doet mij denken aan de grens met de DDR. Die stroom hebben wij helemaal niet nodig.’