Direct naar artikelinhoud
Analysepolitie-acties

‘Heftigste politiestaking ooit’ bij politie: heel weekend alleen ingrijpen bij ‘nood of dood’

Stakende agenten rukken komend weekeinde alleen uit bij grote nood. Bij evenementen is dan geen politie aanwezig, evenmin als in de uitgaanscentra in de grote steden. Nemen de vakbonden niet een te groot risico?

Agenten kijken naar de wedstrijd van Fortuna Sittard. De politie was als protestactie voor een betere cao niet bij de eredivisiewedstrijd.Beeld ANP

Als het kabinet niet snel akkoord gaat met de eisen van de politievakbonden, kan Nederland zich opmaken voor de ‘heftigste politiestaking ooit’. Politie zal dan in het hele land een weekend lang alleen voor ‘nood en dood’ uitrukken.

Dat dreigement hebben de gezamenlijke bonden vrijdag aan minister Ferdinand Grapperhaus van Justitie en Veiligheid gestuurd, met wie zij al maanden strijd voeren over een nieuwe cao. Als er eind volgende week geen deal is, roepen zij hun leden op om de politiebureaus vanaf vrijdagmiddag voor het weekend te sluiten. ‘Er is dan 0,0 politieondersteuning bij evenementen, voetbal- en andere sportwedstrijden en in de horeca’, schrijven de bonden in een persbericht. ‘We vragen politiemensen die dienst hebben aan de slag te gaan met achterstallig werk.’

De politiemedewerkers eisen van het kabinet een hoger loon en betere maatregelen om de hoge werkdruk terug te dringen. Acties daartegen begonnen aanvankelijk publieksvriendelijk, met het niet uitschrijven van bonnen. De afgelopen twee weken werd de druk al opgevoerd met stakingen, onder meer rond een voetbalwedstrijd, bij de Tweede Kamer en bij het Centraal Station in Amsterdam. Dit weekend is de politie ook grotendeels afwezig bij de Wereldhavendagen in Rotterdam, die naar schatting 400 duizend bezoekers zullen trekken.

Historische staking

De landelijke staking lijkt in de eerste plaats een stevig schot voor de boeg in de onderhandelingsgesprekken die ook volgende week weer doorgaan. Maar mocht daar geen akkoord uitkomen, dan dient zich een historische staking aan, zegt Jaap Timmer, die als politiewetenschapper is verbonden aan de Vrije Universiteit. ‘Een waarbij de politie wel een risico neemt, bijvoorbeeld dat er een steekpartij plaatsvindt en agenten later ter plaatse zijn omdat geen van hen op straat rondloopt.’

In hun persbericht zijn de gezamenlijke politiebonden tamelijk nonchalant over het risico van het niet of minder aanwezig zijn op straat. ‘De 112-meldkamers maken een duidelijke schifting. Geweldsdelicten, heterdaad bij criminaliteit, roof en levensbedreigende situaties: dat is allemaal duidelijk spoed. Voor aangetroffen goederen, overlastmeldingen, eenvoudige hulpverlening, burenruzie en soortgelijke zaken rukt de politie niet uit.’

De actievoerende politiemensen zijn volgens de bonden bovendien ‘bij uitstek’ in staat om goed af te wegen welke taken zij wel, en welke zij niet kunnen laten liggen. ‘Het zal voor iedereen even doorbijten zijn, maar het kan niet anders.’

Het definitieve antwoord op de vraag of een actie uit veiligheidsoogpunt nog verantwoord is, moet komen van de 380 burgemeesters in Nederland. Indien zij van mening zijn dat een staking te grote risico’s oplevert, kunnen zij besluiten een evenement af te gelasten of afspraken maken met organisatie en politie om de risico’s te beperken. Ook kan de burgemeester naar de rechter stappen om de staking te laten verbieden. De rechtbank bepaalt dan wat zwaarder weegt: het stakingsrecht of het risico voor de openbare orde.

Inschatting

Bij de gerichte acties van afgelopen weken was de afweging voor burgemeesters nog overzichtelijk. Zo kwam de Rotterdamse burgemeester Aboutaleb tot de conclusie dat de Havendagen dezer dagen veilig zijn, omdat er politieagenten ‘als actievoerder’ aanwezig zijn. Zonodig is er bovendien snel versterking beschikbaar.

Dat het ook mis kan gaan, bleek vorige weekeinde in Sittard bij de voetbalwedstrijd tussen Fortuna en FC Utrecht. Daar viel een gewonde toen de stakende politie aanvankelijk op afstand bleef toen er rellen uitbraken. De politiebonden wijzen burgemeester Sjraar Cox aan als verantwoordelijke. De politie had aangeraden de wedstrijd af te gelasten, onder meer omdat er rond het stadion tegels los liggen en gammele hekken staan, aldus de bonden.

De risico’s van een algehele politiestaking zijn voor burgemeesters nog veel moeilijker in te schatten. De Amsterdamse burgemeester Femke Halsema zou bijvoorbeeld een heel weekend lang geen politie op straat hebben op het Rembrandtplein en andere drukke uitgaansgebieden. ‘Ja, dat is inderdaad de bedoeling’, bevestigt een woordvoerder van politiebond ACP.

‘Vooralsnog is er geen gezamenlijk standpunt van burgemeesters in de maak over deze aangekondigde staking’, zegt een woordvoerder van ­Ahmed Aboutaleb. Aboutaleb voert als voorzitter van het collectief van ‘regioburgemeesters’ namens burgemeesters het overleg met de minister van Veiligheid en Justitie. ‘Voor Rotterdam gaan we de komende dagen eerst heel nauwkeurig bestuderen wat de actie zou betekenen voor de veiligheid in de stad. En welke maatregelen we daarop moeten nemen.’

Wat eisen de politiebonden:

Geld en werkdruk zijn de belangrijkste twistpunten tussen het kabinet en de politiebonden. Het rijk biedt een loonsverhoging van 7 procent in drie jaar en een eenmalige uitkering van 500 euro voor alle 65 duizend politiemedewerkers. Te weinig vinden de bonden. Daarnaast is de werkdruk en het ziekteverzuim in de ogen van de politiemensen veel te hoog. De bonden hebben een herstelplan gemaakt met 33 maatregelen, en eisen dat het kabinet dat omarmt.