Waarom het afgelasten van de cartoonwedstrijd toch geen goed nieuws is

Wilders heeft een nederlaag geleden. Dat werd zondagochtend duidelijk toen de tussenstand bekend werd in de eeuwige strijd die hij voert, die van de peilingen. De cartoonwedstrijd heeft hem ‘electoraal’ niets opgeleverd, blijkt uit de peiling van Maurice de Hond. In juni toen Wilders de wedstrijd aankondigde stond de PVV op 14 zetels. Nu staat hij op 16. Nog steeds is hij zijn grootste concurrent, Thierry Baudet die de hele zomer weken ergens lag te releasen en reloaden , niet voorbijgestreefd.

In Nederland maakte de cartoonwedstrijd weinig los. De bevolking lijkt Wilders-moe te raken. Wat hij ook doet, zijn poezen uit de kast trekken of demonstreren voor een extreem-rechtse griezel, alles wordt getrakteerd op schouderophalen. De Nederlandse moslims, zijn favoriete doelwit, laten zich al helemaal niet meer op de kast jagen. Imams reageerden op die typisch Nederlandse manier van de-escaleren. Een riep op om Wilders te beschermen, een ander nodigde hem uit om bij een kopje thee samen de inzendingen te bekijken en er over te praten. Daar sta je dan in je kogelvrije vest.

Ook internationaal liet de belangstelling te wensen over. Natuurlijk, in Pakistan ging het schuim op de monden maar in die contreien is godsdienstwaanzin even hardnekkig als polio en dat weten we nu wel. Verder bleef het rustig als je het vergelijkt met bijvoorbeeld de Deense cartoonrellen of Charlie Hebdo. In de Verenigde Staten, waar de belangrijkste financiers van Wilders zitten die hij moet behagen, maalde niemand er om. Daar hebben ze hun handen vol aan Trump. En in de rest van de – islamitische – wereld zijn ze wellicht meer bezig met de oorlog in Syrië, Jemen, Gaza of de genocide in Myanmar.

Wilders zelf zegt dat hij de competitie heeft afgelast omdat de bedreigingen te heftig waren. Echt overtuigend klonk dat niet. De man wordt al zo’n 15 jaar stevig beveiligd. Er is weliswaar een Pakistaan opgepakt in Den Haag maar die was voor zo ver bekend ongewapend en het is nog niet duidelijk of het een dreig-toerist was of een echte terrorist. De Afghaanse Amsterdam CS-steker had nog niet toegeslagen en onbekend is of hij gemotiveerd werd door de creatieve uitdaging van Wilders.

Toen hij zijn wedstrijd lanceerde wist Wilders natuurlijk ook wat het risico was. Nice, Barcelona, Berlijn, je hoeft maar een fanaticus met een vrachtwagen te hebben en er zijn zo tientallen slachtoffers. Nederland was als doelwit misschien nooit zo interessant maar met zo’n wedstrijd verandert het land ineens in een busbaan voor lui die naar het denkbeeldige paradijs willen racen. Voor de PVV-oprichter was een dergelijke dreiging eerder nooit reden om gas terug te nemen.

Hier en daar wordt geopperd dat Wilders de wedstrijd heeft afgeblazen omdat er geen inzendingen waren. Zou het? Om kans te maken op 10.000 dollar gaan er toch altijd wel een paar lui geestdriftig met Windows Paint aan de slag. Ja, professionele cartoonisten zullen zich niet snel voor het karretje van Wilders laten spannen maar sinds wanneer laat de PVV-leider zich weerhouden door een gebrek aan kwaliteit?

Het afgelasten van de cartoonwedstrijd staat ook niet op zichzelf. Als je afgaat op het ontzag dat media voor hem lijken te hebben zou je het niet zeggen maar bijna alles wat Wilders onderneemt mislukt of gaat niet door. Zijn Engelstalige boek flopte, het vaak beloofde vervolg op Fitna is er nooit gekomen, zijn boek voor de Duitse markt evenmin, zijn campagne om de gemeenteraad van Rotterdam te veroveren liep uit op een historische mislukking, om maar een willekeurige greep te doen.

Heeft de vrijheid van meningsuiting een nederlaag geleden door de afgelasting? Die vrijheid kan wel tegen een stootje, leert de ervaring. In 2011 organiseerde Joop een cartoonwedstijd over Wilders. Die moest afgeblazen worden wegens ernstige bedreigingen. Wilders zelf stak overigens geen vinger uit om daar een einde aan te maken. Een omstreden cartoon mocht zelfs niet opgehangen worden in de zwaar beveiligde Vrijdenkersruimte die hij samen met Mark Rutte oprichtte. De ruimte werd kort daarna opgeheven.

Er is intussen wel wat veranderd. In die tijd werden mensen vaak woest als er een vergelijking werd gemaakt tussen de politiek van Wilders en de nazi’s. Dat werd louter beschouwd als een poging om de tegenstander monddood te maken. De zogenaamde wet van Godwin, een reliek uit de jaren negentig toen politieke polarisatie amper bestond, werd te pas en te onpas van stal gehaald. Bedenker Mike Godwin heeft het taboe dat zijn wet in gang zette inmiddels zelf buiten werking verklaard.

Het is weer normaal geworden om je te verdiepen in nazi-propaganda om de politiek van extreemrechts te analyseren en begrijpen. Ze doen dat zelf namelijk ook. Vorige maand verscheen behalve Mein Kampf ook het veel minder bekende tweede boek van Hitler in een Nederlandse vertaling. Van Trump is bekend dat hij geen boeken leest maar volgens zijn ex-vrouw lag het werk van de nazi-leider altijd op zijn nachtkastje. De Amerikaanse president maakt journalisten ondertussen net zo uit voor vijanden van het volk als de jihadi’s dat met cartoonisten doen.

Het is waarschijnlijk ook een reden waarom de cartoonwedstrijd niet het door Wilders gewenste effect heeft gehad. We hebben wel wat anders om ons druk over te maken dan de zoveelste poging van Wilders om te provoceren en daar garen bij te spinnen. Maar winst zou ik dat niet durven noemen.