Nieuwe ouders moeten vaak kraamverzorgende delen door fors personeelstekort
Het tekort aan kraamverzorgenden is zo groot, dat ouders hun kraamverzorgende steeds vaker moeten ‘delen’ met een ander gezin. Ze krijgen dan drie uur per dag thuis hulp in plaats van de gebruikelijke zes uur. Dit gebeurt vooral in de Randstand en Brabant, blijkt uit een rondgang van de Volkskrant.
Aanstaande ouders krijgen in dat geval het advies familieleden in te schakelen voor huishoudelijke taken, zodat de kraamverzorgende haar krappe tijd aan medische zorg kan besteden. In Leiden en omgeving hebben verloskundigen, kraamzorg en de ziekenhuizen afspraken gemaakt de beperkte capaciteit optimaal te verdelen en elkaar in te seinen als een gezin toch extra hulp nodig heeft.
De hele zorg kampt met personeelstekort, maar in bij de kraamverzorgenden spelen ook onvrede over de onregelmatige en onvoorspelbare werktijden en de achterblijvende salariëring (12 tot 16 euro per uur voor vaak een zeer bescheiden aantal uren) mee. De jongste generatie kraamverzorgenden (tot 34 jaar) heeft daar meer moeite dan de voorgaande generaties en stapt over naar bijvoorbeeld de ouderenzorg of de kinderopvang.
Wachtdiensten
Exacte cijfers over het tekort zijn er niet. Uit een enquête van de Nederlandse Beroepsvereniging voor Kraamverzorgenden eerder deze zomer blijkt dat 1 op de 5 binnen vijf jaar het vak wil verlaten. Ze vinden het lastig werk en privé te combineren. Daarbij maken kraamverzorgenden veel uren die niet of nauwelijks worden vergoed; zoals voor de wachtdiensten waarbij ze na een oproep binnen een uur bij het gezin moeten zijn, de reistijd naar de gezinnen, de werkoverleggen en de administratie.
De afgelopen anderhalf jaar verlieten 2.600 (van de in totaal 8.500) kraamverzorgenden hun kraamzorgorganisatie, onder wie ook pensioengerechtigden en overstappers naar een andere kraamzorgorganisatie, aldus cijfers van de brancheorganisatie Bo Geboortezorg. Er stroomden wel nieuwe kraamverzorgenden in, maar niet genoeg om het al bestaande tekort in te lopen.
Kraamverzorgenden zorgen jaarlijks thuis voor moeders en pasgeborenen tot tien dagen na de bevalling, minimaal 24 uur tot maximaal 80 uur. Het Zorginstituut Nederland adviseerde in 2015 het Kabinet om de kraamzorg in het basispakket te laten. De kans op wiegendood en andere gezondheidsproblemen van moeder en kind worden erdoor verkleind en kraamverzorgenden spelen een belangrijke rol bij het op gang brengen van de borstvoeding.
Volgens directeur Marjon Plasman van Kraamzorg IVT in Noord-Brabant zal de gebruikelijke werkwijze van één kraamverzorgster per gezin op de schop moeten, wil het vak ook voor de nieuwe generatie aantrekkelijk blijven. Dat kan leiden tot efficiëntere inzet van de verzorgenden en minder wachturen. ‘De gezinnen, de verzekeraars en ook veel kraamverzorgenden van de oude stempel vinden het systeem prettig van één kraamverzorgende voor een kraamperiode. Maar overal in de zorg is het al heel gewoon dat verzorgenden na elke dienst wisselen, behalve in de kraamzorg.’
Extra druk
Brancheorganisatie Bo Geboortezorg bevestigt de tekorten maar zegt dat er geen sprake is van een leegloop. ‘De salariëring is conform andere beroepen met deze zorgopleiding. We kunnen niet veel omhoog gaan omdat veel zorgverzekeraars al onder het maximale door de zorgautoriteit NZa berekende tarief vergoeden’, zegt directeur Mariette van Driel.
Wachtdiensten worden vergoed per blok van 8 uur, met 10 of 15 euro voor die hele periode. ‘Maar je bent dan ook niet aan het werk. Wij begrijpen dat die onplanbaarheid leidt tot extra druk en verzwarend werkt.’
Volgens Siska de Rijke van de Beroepsvereniging van Kraamverzorgenden moet de brancheorganisatie zich meer inspannen voor betere betaling en arbeidsvoorwaarden. ‘Veel kraamverzorgenden kunnen er nauwelijks van leven. Juist nu de tekorten oplopen moeten ze alleen maar meer uren maken en verder reizen naar de gezinnen.’
Meer over de kraamzorg:
Kraamzorg – prachtig vak, maar je kunt er niet van rondkomen
Veel kraamverzorgenden zijn lyrisch over hun beroep, maar vooral de jonge generatie vindt het steeds vaker te zwaar en vertrekt. Een andere organisatie en betere betaling zouden het tij kunnen keren.