YouTube beïnvloedt jonge kijker met succes

Het kijkgedrag van jongeren verschuift van televisie naar internet. En steeds vaker treffen ze daar YouTubers met een compleet productieteam, die veel geld verdienen aan reclame. Ongereguleerd - het Commissariaat voor de Media heeft er vooralsnog geen grip op.

Eerst wat cijfers: van de 65-plussers zit 90 procent dagelijks voor de televisie. Bij jongeren tussen de 13 en 19 jaar is dat nog maar 43 procent, blijkt uit de Mediamonitor 2018. Liefst 99,6 procent van de tieners zit dagelijks op internet. Met name YouTube is populair: het afgelopen jaar steeg het aantal gebruikers in Nederland met een half miljoen naar 2,2 miljoen. De grootste groep gebruikers is tussen de 15 en 19 jaar oud.

Wie YouTube niet dagelijks volgt, is het waarschijnlijk ontgaan, maar afgelopen weekend werd daar een nieuw online-verdienmodel gelanceerd. Twee grote YouTube-sterren gingen met elkaar in gevecht in de boksring. Fans konden daar live bij zijn, in de Manchester Arena. Maar ze konden ook rechtstreeks meekijken via een zogenaamde livestream, voor 8 euro.

Opstoken

De Amerikaan Logan Paul en de Brit KSI, online alias voor Olatide Olatunji - de een heeft 18 miljoen volgers, de ander 19 miljoen en beide zijn miljonair - stookten elkaar maandenlang op via sociale media. Uiteindelijk trokken ze 18.000 toeschouwers naar de zaal en nog eens 800.000 mensen betaalden online. Een miljoenenopbrengst. En niet verrassend: het gevecht eindigde in een gelijkspel, zodat beide mannen het hele circus later nog een keer kunnen overdoen in de VS.

YouTubers verdienen geld met advertentie-inkomsten en sponsordeals, een evenement met een betaalde livestream is een nieuw fenomeen. Jongeren onder de 16 jaar, die zelf geen online betaalmogelijkheden hebben, moesten hun ouders zo ver krijgen de creditcard te trekken.

Mediaexperts maken zich zorgen over de groeiende industrie en over het feit dat ze kinderen op steeds jongere leeftijd proberen te binden en dus ook geld uit de zak te troggelen. Waar traditionele media te maken hebben met een dichtgetimmerde Mediawet, is YouTube volgens het Commissariaat voor de Media nog 'het Wilde Westen'. Vloggers mogen ongelimiteerd reclame maken voor merken en producten. Een live filmpje kan bijvoorbeeld ook zomaar geweld bevatten.

Esther Rozendaal, communicatiewetenschapper aan de Radboud Universiteit, deed onlangs onderzoek naar de invloed van YouTubers. Dat ze die hebben, staat buiten kijf, vooral als kinderen opkijken naar vloggers. Op directe schadelijke effecten is ze niet gestuit, maar het is volgens haar belangrijk dat kijkers wéten dat ze beïnvloed worden. Dat ze dezelfde schoenen kopen als een vlogger, klinkt nog onschuldig, maar het wordt anders als jongeren energiedrankjes innemen of crèmes op hun gezicht smeren op advies van YouTubers.

Rozendaal: "Sommige kinderen hebben geen idee dat YouTubers betaald krijgen om een product te showen. Anderen weten juist alles van verdienmodellen en hopen dat hun eigen kanaal ook ooit zo populair wordt dat ze benaderd worden door sponsors."

In Brussel wordt ondertussen gewerkt aan een strengere Europese richtlijn. Met een aantal Nederlandse vloggers is het Commissariaat voor de Media al een 'sociale code' overeengekomen. Zo meldt bijvoorbeeld YouTube-ster Dylan Haegens het nu eerlijk als hij betaald wordt. Maar de meeste YouTubers wachten tot die regulering expliciet is opgenomen in de Mediawet. En dat kan nog anderhalf jaar duren.

Lees ook:

Hoe YouTube een nieuw soort Bekende Nederlander creëert
Vlogger Famke Louise werd bekend bij het grote publiek nadat ze opeens begon te zingen. En er zijn meer vloggers die een muziekcarrière beginnen. Of de theaters ingaan. Of beginnen met acteren. De vloggeneratie slaat haar vleugels uit.

Kijken naar spelende gamers is ongekend populair
Kijken naar iemand die gamet, hoe leuk is dat? Héél leuk, vinden duizenden kinderen én volwassenen: de gamevlog is na muziek de populairste categorie op YouTube.

Dylan Haegens is een van de weinige YouTubers die er voor uitkomt dat hij wordt betaald.